Ethnoglobus » ЭТНОПОЛИТИКА » Türk Dövlətləri Təşkilatının tarixi-ənənəvi kökləri varmı... (I yazı)

Türk Dövlətləri Təşkilatının tarixi-ənənəvi kökləri varmı... (I yazı)

image

Solmaz Toqidi-Rüstəmova  , professor

 Azərbaycanın öz dövlət müstəqilliyini bərpa etdikdən sonrakı dövr bir sıra müasir dünya dövlətləri arasında müxtəlif əsaslar və maraqlar üzərində inteqrasiya prosesslərinin vüsət alması ilə səciyyələnir.  Ümumi kökə və mədəniyyətə sahib olan türk xalqlarının bir-biri ilə yaxınlaşması və sürətli inteqrasiyası da bu baxımdan nəzərə çarpan ən qabarıq proseslərdən sayıla bilər. Həmin prosesi şərtləndirən və günün zərurətinə çevirən səbəblər və maraqlar üzərində dayanmadan, bu məsələ ilə bağlı bir məqama diqqət yetirək.


 5 müstəqil Türk dövlətləri tərəfindən siyasi, ictimai, iqtisadi, mədəni və digər sahələrdə əlaqələrin güclənməsinə yönəlik müxtəlif beynəlxalq birliklərin yaranması Azərbaycan cəmiyyətinin müəyyən bir qismində böyük “Turan” ideyasının bərpası kimi qəbul edilir və sosial şəbəkələrdəki müzakirələrdən göründüyü kimi heç də birmənalı qarşılanmır. Bu proseslərin beynəlxalq aləmdə də müəyyən qıcıqlar doğurduğu, bir sıra ölkələrin açıq-aydın narahatlığına səbəb olduğu nəzərə alınarsa, Azərbaycan cəmiyyətinin bir hissəsinin “turançılıq” kimi qələmə verilən türk birliyi ideyasına skeptik, bəzi hallarda hətta barışmaz münasibətini ilk növbədə xarici, xüsusilə qonşu dövlətlərin mənfi reaksiyası və ölkəmizə qarşı təhdidlər və ya təhlükələr yarada biləcəyi ehtimalının təsiri ilə izah etmək olar.

 Bu ideyanı qəbul etməyən başqa bir qisim öz mövqeyini müasir türk dövlətlərinin daxili siyasəti və mövcud hakimiyyətlərin xarakteri ilə əsaslandırır. Azərbaycanda yaşayan milli azlıqların və azsaylı xalqların nümayəndələrinin sosial şəbəkələrdə məhz “Turan” adı ilə gündəmə gətirilən bu proseslərə hər hansı mövqeyi tək-tək istisnalar sayılmadan kəskin şəkildə qoyulmasa da “narazılar” arasında bu xalqların nümayəndələrinin (o cümlədən xaricdə yaşayanların) olduğu nəzərə çarpır.

    Son aylarda Türk xalqlarının və dövlətlərinin inteqrasiya problemlərinin müzakirə olunduğu iki beynəlxalq elmi konfransda iştirakım zamanı bu proseslərin mahiyyəti ilə daha dərin tanışlıqdan, eləcə də sosial şəbəkələrdə bu mövzuyla bağlı fikirləri daha diqqətlə izlədikdən sonra məsələyə ilk növbədə tarixilik baxımından aydınlıq gətirməyə və münasibət bildirməyə lüzum görürəm. Təbii ki, bu “tarixi ekskursa”  əfsanəvi “İran-Turan” qarşıdurmasından deyil, müasir türk dövlətlərinin xələfləri olduğu proseslərdən başlayıram.

    XX əsrin əvvəllərində, artıq öz etnik-milli kimliklərini dərk etmiş türk xalqlarının, xüsusilə  Rusiya İmperiyası hüdudunda yaşayan türk toplumlarının öz talelərini siyasi baxımdan həll etmək çarpıntılarını məhz  “türk kimliyi” əsasında əməkdaşlıq üzərində qurması olduqca diqqətəlayiqdir. Rus çarizminə qarşı mübarizəni siyasi-inqilabi partiyalar yaratmaq yolu ilə aparan digər İmperiya xalqlarından fərqli olaraq ölkənin müsəlman-türk xalqları 1905-ci ilin avqustunda özlərinin ilk qurultayına yığışırlar. Nijni-Novqorod şəhərində, Volqa boyu üzən gəmidə yarı-gizli şəraitdə keçən və tarixə “Ümumrusiya müsəlmanlarının I qurultayı” kimi düşən bu və sonrakı yığıncaqlar “müsəlman” adı daşısa da, onların İmperiyanın əsasən türk xaqlarını əhatə etdiyi və qarşısına da məhz milli-siyasi vəzifələr qoyduğu bu qurultayın əsas təşkilatçılarından olan Əlimərdan bəy Topçubaşovun Açılış nitqinin  ilk cümlələrindən bəlli olur:

“Biz – türklər eyni kökə, eyni mənşəyə, eyni dinə mənsubuq. Bizim əcdadlarımızın torpaqları Məğribdən Məşriqə qədər uzanırdı...Babalarımızın qəhrəmanlığına baxmayaraq bu gün biz nə Qafqaz dağlarında, nə Krım bağlarında, nə Qazan çöllərində, bizim öz tarixi vətənimizdə, öz əcdadlarımızın torpaqlarında öz ehtiyaclarımızı və dərdlərimizi açıq müzakirə etmək imkanından məhrumuq...”  

     İmperiyanın bütün türk-müsəlman xalqlarını əhatə edən və azərbaycanlıların aparıcı mövqelərə malik olduğu bu hərəkatın hələ yalnız 1905-1906-cı illərdə 3 dəfə öz qurultaylarını keçirməsi (sonuncu- 1916-cı il) Rusiyanın “türk elitasının”  siyasi fəallığının ən parlaq nümayişi olur və İmperiyanın ictimai-siyasi mühitində “siyasi türkçülük” ifadəsinin yaranması ilə nəticələnir. Ayrıca qeyd edək ki, bu hərəkatın gələcək strategiyasını müəyyənləşdirən əsas proqram sənədləri türk-müsəlman dünyasının liderlərindən biri kimi qəbul edilən, böyük nüfuz sahibi, hüquqşünas Əli Mərdan bəy Topçubaşov tərəfindən hazırlanmışdır.

   Azərbaycanlı siyasi xadimlərin İmperiyanın digər türk-müsəlman xalqları ilə əməkdaşlığı bu  

qurultaylarla yanaşı, Rusiya Dövlət Dumalarında da davam etmişdir. Rusiya Parlamentinin bütün

4 çağırışında azərbaycanlı, tatar və digər türk xallarını təmsil edən deputatlar məhz

“Müsəlman Fraksiyasında” (I Dumada – 36 nəfər) birləşmiş və fəaliyyətlərini birgə tənzim etmişlər. Çar hakimiyyətinin hər dəfə   yeni Dumaya seçkilər ərəfəsində milli ucqarlardan olan nümayəndələrin sayını mütəmadi olaraq azaltdığı bir şəraitdə 4-cü Dumada (1912-1917-ci illər) artıq cəmi 7 nəfərdən ibarət olan “Müsəlman Fraksiyasında” Cənubi Qafqazın müsəlman əhalisindən yeganə deputat Məmməd Yusif Cəfərov Dumada heç bir nümayəndəsi olmayan bütün Türküstan əhalisinin (hazırki 5 Orta Asiya respublikalarının ərazisi) hüquqlarını da müdafiə etmişdir.

   Burada xüsusi vurğulanmalıdır ki, ümumi qəbul edilmiş rəyə görə “siysi türkçülük” ideoliji konsepsiyası məhz Rusiya İmperiyasının türk xalqlarının görkəmli fikir adamları tərəfindən hazırlanmış, Osmanlı dövlətinin siyasi xadimləri sonradan bu fikir hərəkatına qoşulmuşlar.

  Bütün bu dövrdə Azərbaycanın türk-müsəlman ziyalıları Osmanlı mühiti orbitində də fəal olmuş, təhsil almaqdan tutmuş bu ölkədə gedən ictimi-siyasi və ədəbi proseslərdə iştirak etmişlər. I dünya müharibəsi başlayanda Çar hakimiyyəti öz hərbi rəqibi Osmanlı dövlətinə rəğbətinə görə Cənubi Qafqazın türk-müsılman əhalisinə etibar etməmiş, bu məqsədlə bir sıra önləyici tədbirlər görmüşdür. Az sonra Azərbaycan ictimaiyyəti bu “etimadsızlığın” heç də əsassız olmadığını nümayiş etdirmişdir. 1915-ci ildə Qarsın türk-müsəlman əhalisinin bir neçə ay fasiləsiz erməni-rus qoşunları tərəfindən xüsusi qəddarlıqla müşayiət olunan kütləvi qırğınlar və talanlara məruz qalması Cənubi Qafqazın azərbaycanlı cəmiyyətində geniş əks-səda doğurmuşdur. Bakı Müsəlman Xeyriyyə Cəmiyyəti Qars camaatına kömək üçün 3 dəfə Rusiya  çar hökumətinə müraciət etsə də: “Siz, Qafqazlı müsəlmanlar, bizim düşmənlərimizə yardım etmək istəyirsiniz. Müharibə zamanı buna icazə verilməz”- deyə hər dəfə rədd cavabı almışdır. Nəhayət, Əlimardan bəy Topçubaşov kimi tanınmış ictimai-siyasi xadimin başçılıq etdiyi nümayəndə heyəti Tiflisdə, Qafqaz Canişini ilə görüşərkən irəli sürülən iddiaya verdiyi: “Siz, iki dövlət – Osmanlı imperatorluğu ilə Rusiya çarlığı müharibə edirsiniz. Biz, sizin düşmənlərinizə deyil, işğalınız altına aldığınız vilayətlərdəki pərişan qardaşlarımıza insani və maddi yardım etmək istəyirik” – cavabı ilə tələb olunan icazəni ala bilmişdir.

    Azərbaycan türklərinin müharibə gedən ərazilərdə aylarla Osmanlı türk əhalisinə verdiyi geniş maddi və mənəvi dəstəyin, eləcə də bu savaş dövründə əsir düşmüş və Nargin adasında saxlanılan türk əsgər və zabirtlərinə ərzaqla təminat və müalicədən tutmuş, əsirlikdən azad edib vətənlərinə yola salmağa qədər göstərilən xidmətin xarakteri həmin dövr bu məqsədlər üçün yaradılan təşkilatın və onun nəşr etdiyi jurnalın adında  əks olunmuşdur: “Qardaş köməyi”.

    Az sonra, belə bir qarşılıqlı kömək artıq dövlət səviyyəsində, Osmanlı ordusu tərəfindən Azərbaycan xalqına və yeni yaradılmış Azərbaycan dövlətinə ediləcək...  

                Ardı var...















I Rusiya Dövlət Dumasının Müsəlman Fraksiyasının üzvlərindən bir qrup. Azərbaycanlı deputat Məhəmməd Ağa Şahtaxtlı (ayaq üstə, soldan birinci)











Əli Mərdan bəy Topçubaşov, Türk-müsəlman dünyasının nüfuzlu xadimi, I Dövlət Dumasında Müsəlman ftaksiyasının üzvü



r










II Rusiya Dövlət Dumasının Müsəlman Fraksiyasının üzvlərindən bir qrup. Azərbaycanlı deputatlar Fətəli Xan Xoyski (oturub, soldan birinci) və Xəlil bəy Xasməmmədov (oturub, sağdan birinci










"Qardaş köməyi"jurnalı







Rusiya müsəlmanlarının l qurultayının iştirakçıları. (1905, Nijni -Npvqorod)







Rusiya müsəlmanlarının lV qurultayı. Əlimərdan bəy mərkəzdə (oturub, soldan dördüncü)



























Məmməd Yusif Cəfərov. 4-cü Dövlət Dumasında Cənubi Qafqazın müsəlman əhalisindən yeganə deputat. Dumada heç bir nümayəndəsi olmayan Türküstan müsəlmanlarının hüquqlarını müdafiə etmiş, bu əhali qrupunun rus məmurları qarşısında təzim etməsi haqda qanunun ləğvinə nail olmuşdur.






















ДРУГИЕ НОВОСТИ
ВСЕ НОВОСТИ
14:15Güneş olmak istiyorum ,anne09:25ترک ها در احادیث پیامبر21:31İranın əsas elita dayağı erroziyaya uğrayır19:38По следам культурного наследия: стратегия Турции в отношении исторических артефактов18:29Трехсторонняя встреча Турция-Россия-Украина, направленная на прекращение российско-украинской войны завершилась17:05Prezidentlərin Laçın görüşü geosiyasi start nöqtəsidir09:24VƏHY TƏHKİYƏÇİSİNİN MÜƏLLİF “BİZ”İ09:08Каково значение Будапештской декларации ОТГ для ТРСК?20:04Bakıda “Əvəsor” folklor qrupunun 60 illiyinə həsr olunan “Talış folkloru konserti” keçirilib19:45В Стамбуле стартовал VII Фестиваль культуры этноспорта15:08Tehran hakimiyyəti təbrizlilərin çempionluğundan niyə təşvişə düşüb?14:15وقتی فوتبال هویت می‌شود؛ از تبریز تا مرکز13:35Traktor SC İran sistemini alt-üst edib tarixi çempionluğu qazandı13:26Tractor SC complete journey to upset Iran’s establishment and claim historic title07:36Günəş olmaq istəyirəm, ay ana, yaxud, arzular necə həyata keçir20:01İRANDA DEPUTATLAR NİYƏ TEZ-TEZ İMPİÇMENTƏ ƏL ATIRLAR17:22می‌خواهم خورشید باشم، مادر.17:13خلاقیت از بعد مادی و معنوی09:59HEYDƏR ƏLİYEV - MİLLİ MƏDƏNİYYƏT TARİXİMİZ16:23Сохранение уникальности каждого народа и содействие их диалогу через ознакомление с другими культурами и изучение их языка.18:20Карты в различных проекциях могут искажать восприятие мира, или Гренляндия меньше ,чем на карте19:18Про диктат родителей в Азербайджане20:41Изобретение караимов20:27Современные евреи-тюркофоны: караимы Крыма и Восточной Европы.20:09Rəsul Həmzətovun "Qorxuram"--"Tarsedəm" şeri talış dilində16:58Регионализация в Европе: трансформация «Инициативы трех морей»11:14АЗЕРБАЙДЖАНСКАЯ МЕНТАЛЬНОСТЬ: ОТ ЛИБЕРАЛИЗМА ДО КОНСЕРВАТИЗМА10:47Acıdan "zevk” alanlar16:03İran-ABŞ danışıqlarının üçüncü raundu Maskatda başa çatıb; Tehran danışıqların ciddiliyini vurğulayır15:59İki iranlı-israilli ekspert: Bəndər-Rəcai partlayışları İran rejimini ciddi şəkildə zəiflətdi15:43İranın dəniz ticarətinin onurğa sütunu qırılıb15:36Bəndər Abbasdakı partlayışların mənşəyi: “New York Times”-ın xəbəri və İran Müdafiə Nazirliyinin bəyanatı13:14REİNKARNASIYA VƏ KABBALA13:01Səməd Vurğun "Qəhrəmanın ölümü " _ "Qəhrəmani maq" şeri talış dilində06:51Nizami Gəncəvinin “Sənsiz” qəzəli talış dilində-“Be tı”16:21محمودی: هواداران تراکتور در دنیا بی‌همتا هستند/ ورزشگاه یادگار امام، بهشت فوتبال است18:29Армейский раввин и выжившие узники08:27Отношения Азербайджана и ТРСК: история и перспективы развития15:19Парфянское царство – государство иранцев-зороастрийцев в Иране и Центральной Азии11:45کسانی که از رنج "لذت می برند"18:25Orucun sosiologiyası: onlayn sorğunun statistik təhlili14:07Savaşsonrası psixoloji problemləri cəmiyyət birgə aşmalıdır15:26Təbrizdə Beşinci Milli Muğam Musiqi Festivalı keçirilib17:04Согдийцы и хорезмийцы - иранские оседлые народы доисламской Центральной Азии14:32Детские воспоминания о праздниках: евреи и славяне о Песахе14:12Xamneinin istefası üçün ictimai tələb artır20:22İranda Azərbaycan əleyhinə mövqelər davam edir12:08GENETİK İRQÇİLİK VƏ AŞIRI MİLLƏTÇİLİK10:59Dərddən "ləzzət" alanlar19:22Сумаляк — главное блюдо Новруза в Узбекистане12:16Urmidə nələr baş verib19:37Дорога слез. Ассирийцы и их эмиграция в XIX-XXI вв.13:02Нишалда - популярный десерт на Рамазан в Узбекистане15:21კვანტური ცნობიერების თეორია და კვანტური ფსიქოლოგია19:51Место встречи – бакинский бульвар19:41Кто такая Латифа аш-Шараа — первая леди Сирии?19:54Несторианское христианство и его распространение в Центральной и Внутренней Азии в эпоху Средневековья14:40İran Azərbaycanın dövlətçiliyini inkar edir15:41Интервью первого квантового психолога Азербайджана сайту Lent.az.18:20PEZEŞKİYAN HÖKUMƏTİ PREZİDENTİN ÖZ VƏDİNƏ ƏMƏL ETMƏSİNƏ İCAZƏ VERMƏDİ?18:49Достигнуто соглашение между BOTAŞ и Туркменгаз о поставках туркменского газа в Турцию18:38İransayağı obyektivlik11:39Позиция Трампа повысит роль Турции в вопросе укрепления обороны в Европе17:55МЕНДЕЛЕЕВ И БАКИНСКАЯ НЕФТЬ17:39İranın millətçi dini rejimi18:34Бакуда Каюм Насыйриның тууына 200 ел тулуга багышланган әдәби-музыкаль кичә узды18:17Манихейство и его распространение среди тюрок17:20Военное дело Улуса Джучи (Золотой Орды)14:35Эссе к статье каббалиста Рабаша «Пойдем к Фараону-2»17:48İRAN MÜXALİFƏTİ VƏ TRAMP13:46Общение с иранцем идентична игре в шахматы10:40چرا پول نداریم؟09:46گلنارا اینانج اولین روانشناس کوانتومی آذربایجان با Lent.az صحبت کرد: برای ثروتمند شدن باید از بعد سوم خارج شوید.09:38افکار و سندرم خستگی مزمن16:20KİBALİON - MİSİR VƏ YUNAN HERMETİK FƏLSƏFƏSİ: ÜÇ TƏŞƏBBÜS16:07Məntiqsiz Iran ,yaxud “ÖRTÜLÜ MƏDƏNİYYƏT”14:56Империя Юань – Монгольская империя Внутренней Азии и Китая17:48Azerbaycan'ın ilk KUANTUM PSİKOLOĞU Gülnara İnanç Lent.az -a konuştu :Kuantum psikolojisinde insan zihniyle değil, ruhuyla, ruhun ilettiği bilgilerle çalışır.11:10ƏRƏB ŞƏRQİNDƏN MƏRKƏZİ ASİYAYA VURNUXAN İRAN13:18کعبه قلب خمینی12:57TEHRANDA TERROR18:16Договор России и Ирана закрепил, что делать сторонам в случае агрессии (полный текст Договора)10:44İRAN BAŞINA HARANIN DAŞINI SALSIN?12:012023-cü ildə Bəşər Əsəd İran prezidenti İbrahim Rəisini təmtəraqla qəbul etmək istəməyib11:51İnsanlar niyə pirlərə gedir11:59Монгольская средневековая письменная культура08:56Герои летописей и «Слово о полке Игоревом»: Династия Шаруканидов.19:24Uşaq adlarında dünyəviləşmə tendensiyası?17:43Humeyni'nin şiirlerinde tasavvufi motifler09:14MANTRA MEDİTASİYA.16:00О ПЕРСПЕКТИВАХ РАЗВИТИЯ ТЮРКСКОГО МИРА12:09Ərzin əşrəfi Naxçıvan (4-cü hissə)12:05Ərzin əşrəfi Naxçıvan (3-cü hissə)10:10Начался прием заявок на участие в конкурсах TEKNOFEST-2025 в ТРСК21:26«Разложение мозга»: как избежать негативного воздействия соцсетей?12:40Ərzin əşrəfi Naxçıvan (2-ci hissə)11:4912 ölkənin hüquqşünasları Bakıda: Cinayət hüququ müzakirə olundu11:00Ərzin əşrəfi Naxçıvan (1-ci hissə)15:25“Kinomexanikin qayıdışı” (“Kinomexaniki oqardemon”): Talış dilində dünya səviyyəli ilk bədii-sənədli filmin sehrli aləmi...10:58Yalan-palan İran12:50Азәрбайҗан тарихчысы Бакудагы беренче татар актрисалары турында: Аларга янаулар булган20:22Влияние Турции на переходный процесс в Сирии15:27Hicabsız İran10:27Как будет формироваться новый период в Сирии после Асада?20:17Iranda hicabı cərimələrlə "sevdirmək" istəyirlər17:26Nizip Ticarət Palatasına üzv iş adamlarından ibarət nümayəndə heyəti Azərbaycan-Türkiyə İş Adamları Birliyinin qonağı olub.16:57Лиля Брик- муза Владимира Маяковского17:03PEZEŞKİYANIN 1001 DƏRDİ VƏ EHTİMALLAR13:49Hz. İsa (ona salam olsun) nə üçün atasız doğulub?14:53КУШАНСКОЕ ЦАРСТВО – БУДДИСТСКАЯ ИМПЕРИЯ ЦЕНТРАЛЬНОЙ АЗИИ И ИНДИИ17:56İranda yaşayan xalqlar dövlətçiliyə təhdididirmi?10:40Pezeşkiyanın hicab problemləri10:03İRANDA FUNDAMENTALİSTLƏR GÜCLƏRİNİ GÖSTƏRİRLƏR14:24TÜRK DÜNYASI VƏ BƏHAİ DİNİ08:51KKTC, TDT Sivil Koruma Mekanizması’nda tam üyelik hakkı kazandı08:32Bahçeli: Türkiye, Azerbaycan ve KKTC’nin ortak alfabeye hazır olması Türk birliğinin müjdesidir17:14Кимакский каганат – кочевая империя Центральной Азии11:51İRAN PREZİDENTİNİN İLK GERİ ADDIMI20:39Dünya xalqları irqindən və dinidən asılı olmayaraq bir səmavi Mənbədən ilham alır17:59Кто определит итог выборов президента США: лобби или "колеблющиеся" штаты?13:57Мискинджа - Мискискар19:46В Туркменистане широко отметили Праздник туркменского алабая12:17Azərbaycanda xristian olmaq17:57Запреты у кыпчаков.16:57Амбициозный проект Илона Маска Starship: на пути к космическим путешествиям будущего18:01Тибет и Великая Степь в XIII-XX вв.15:17کمال17:40ЕС ввел санкции против представителей властей АТО Гагаузия12:11Dilənçiliyin sosiologiyasına dair qeydlər: ilahi təhdid və mənəvi terror11:59امام علی (ع)14:36В Баку подключились к международной акции "Диктант на лезгинском языке"13:35Geyim və əxlaq haqqında19:37Глава МИ-5 заявил о росте угроз со стороны России и Ирана17:17İranın "Mehestan" partiyası Azərbaycanın Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı planlarının qarşısını almaq üçün qəti addımlar atmağa çağırır14:09“Azərbaycan İranın başıdır, baş gedəndə bədən də gedər... General Şadan”09:48İran dini, yaxud dünyəvi dövlət olmasından asılı olmayaraq etnik və dini əyləci əlində saxlayacaq.16:32Организация тюркских государств: 15 лет единства и прогресса20:05Авраам Шмулевич: Иран не в состоянии нанести серьезный удар по Израилю18:38Azərbaycanda Roş Ha Şana bayramı ərəfəsində yeni yəhudi təqvimi dərc olunub15:17Расул Гьамзатова икрам авунай15:08XIX əsr ləzgi ədəbiyyatının məramı13:02Уйгурское национальное движение и Китай в ХХ веке15:32Белорусский народный праздник урожая "Багач" отпраздновали в музее Янки Купалы в Вязынке15:00Многовековая традиция: узбекский плов14:01Etnik kimliyi müəyyənləşdirən DNA nəticələri reinkarnasiya fəlsəfəsinin maddi təzahürüdür.12:59İmam Ali (a.s.) : " ...Sizinle savaşanlarla savaşın."18:24НОГАЙЦЫ В XV-XVIII ВВ.20:11İMAMQULUKƏND11:32Геенна изначально приготовлена не для людей, а для дьявола и его последователей – падших ангелов10:50Cəhənnəm əvvəlcə insanlar üçün deyil, şeytan və onun ardıcılları — yəni düşmüş mələklər üçün hazırlanıb17:41PARA NASIL CEZBEDİLİR?17:34САМОУНИЧТОЖЕНИЕ И БОЛЕЗНЬ19:59İran dövlətinin Bəhai icmasını zəiflətmək və məhv etmək siyasəti davam edir18:05Результаты ДНК и реинкарнация17:57В Турции найдена цилиндрическая печать возрастом около 4 тыс. лет17:00Архаизм Талибана: куда уходят корни одиозного отношения к женщинам в Афганистане22:14Митрополия Молдовы - о паломничестве священников в Россию: У них не было политических целей12:06KUANTUM BİLİNCİ TEORİSİ, AŞKINLIK, KUANTUM PSİKOLOJİSİ VE KURAN AYETLERI11:27"Sionist İsrail və Şeytan Amerika" İranı necə xilas etdi?17:43Ata Atun İngiliz Arşivlerinde Kıprısla İlgili Neler Buldu14:47Сборная Казахстана по кокпару начала первые тренировки на стадионе Игр кочевников в Астане12:04Tbilisidə Qafqaz Kürdlərinin I Beynəlxalq Elmi-Praktiki Konfransı baş tutub.20:29Нафталиевы и Шамиловы — первые горско-еврейские поселенцы Кабарды15:37В Ташкенте состоялась встреча президентов Азербайджана и Узбекистана с представителями деловых кругов двух стран15:27От Еленендорфа до Гейгёля18:11"BİRİNCİ və İKİNCİ" XOŞBƏXTLİK yaxud UTANCAQLIĞIN FƏLSƏFƏSİ!16:08Азербайджан и Казахстан проводят совместные учения «Алтын кыран-2024»21:43Проанализированы возможности Каракалпакстана и определены дальнейшие задачи17:27Погромы в Британии стали итогом исламофобской пропаганды21:04Период Яхьи Синвара в сопротивлении19:32КЕМ БЫЛИ ДИ И ЖУНЫ? Внутренняя Азия и Южная Сибирь от пришествия индоевропейцев до империи Хунну19:42Кыргызские женщины сохраняют традицию головного убора «элечек»20:43Президенты стран Центральной Азии на встрече в Астане выступили за продвижение общих интересов20:03Итоги выступления спортсменов из Центральной Азии на Олимпиаде — 202415:03В Баку отметили День Абая - Bakıda Abay Günü qeyd olunub14:55Бакуда Абай күні аталып өтті15:19СЛАВЯНЕ В ДЕШТ-И КЫПЧАКЕ19:07Великобритания сосредоточилась на защите Израиля военным присутствием в Средиземноморье и на Ближнем Востоке11:41Azərbaycanda etnik talışlar türkdilli toplumda özünü necə hiss edir15:05تئوری آگاهی کوانتومی، استعلایی ، روانشناسی کوانتومی و آیات قرآن14:50ТОТЕМЫ У КЫПЧАКОВ11:38Азербайджанские ковры в Музее Ислама, в Иерусалиме15:00Чем обернется для региона убийство лидера ХАМАС?10:49Исчезнувшие народы. Авары10:29Как будет формироваться внешняя политика Ирана в эпоху Пезешкиана?14:05ЭТНИЧЕСКАЯ СТРУКТУРА ВОЖДЕСТВ «ЛУКОМОРСКИХ КЫПЧАКОВ»11:19«Йаум Азым» – День Великий14:35Qasım Qasımzadənin ədəbi-elmi portreti16:02MULTİKULTURALİZM MƏRKƏZİNDƏ “AZƏRBAYCANDA YAŞAYAN TATLARIN ETNO-KONFESSİONAL TARİXİ” MÖVZUSUNDA TƏDBİR KEÇİRİLİB15:37А.Клесов: Древние арии - кто они были и откуда?12:33В Монголии проходит VII Международный фестиваль исполнителей на Морин Хууре15:09Исторические традиции кыргызского народа: «Кыргызское кочевье»14:47Pulu necə cəlb etməli və saxlamalı?14:33MÜKEMMELLİK13:16От кыпчаков к казахам. Политическая история Восточного Дешт-и-Кыпчака в XIII – начале XVI в.13:27"Эй, джони ман". Как Полад Бюльбюль-оглы и Орифшо Орифов дали концерт в Таджикистане13:12Как вызвать дождь в Таджикистане? Проводим специальные таджикские обряды12:52Христианство в Кавказской Албании17:05Состоялся первый Курултай по этнотуризму "Кочевой путь Гянджабасара и традиции кочевья: по следам предков"11:36CAMAL LƏLƏZOƏ - ƏDİB, ŞAİR, TƏNĞIDƏKƏ...
САМОЕ ЧИТАЕМОЕ
  1. Сохранение уникальности каждого народа и содействие их диалогу через ознакомление с другими культурами и изучение их языка.
  2. АЗЕРБАЙДЖАНСКАЯ МЕНТАЛЬНОСТЬ: ОТ ЛИБЕРАЛИЗМА ДО КОНСЕРВАТИЗМА
  3. Согдийцы и хорезмийцы - иранские оседлые народы доисламской Центральной Азии
  4. Təbrizdə Beşinci Milli Muğam Musiqi Festivalı keçirilib
  5. Bakıda “Əvəsor” folklor qrupunun 60 illiyinə həsr olunan “Talış folkloru konserti” keçirilib
  6. Tractor SC complete journey to upset Iran’s establishment and claim historic title
  7. Bəndər Abbasdakı partlayışların mənşəyi: “New York Times”-ın xəbəri və İran Müdafiə Nazirliyinin bəyanatı
  8. Парфянское царство – государство иранцев-зороастрийцев в Иране и Центральной Азии
  9. Orucun sosiologiyası: onlayn sorğunun statistik təhlili
  10. İran-ABŞ danışıqlarının üçüncü raundu Maskatda başa çatıb; Tehran danışıqların ciddiliyini vurğulayır
  11. Xamneinin istefası üçün ictimai tələb artır
  12. HEYDƏR ƏLİYEV - MİLLİ MƏDƏNİYYƏT TARİXİMİZ
  13. کسانی که از رنج "لذت می برند"
  14. Регионализация в Европе: трансформация «Инициативы трех морей»
  15. Savaşsonrası psixoloji problemləri cəmiyyət birgə aşmalıdır
  16. REİNKARNASIYA VƏ KABBALA
  17. Про диктат родителей в Азербайджане
  18. Acıdan "zevk” alanlar
  19. Современные евреи-тюркофоны: караимы Крыма и Восточной Европы.
  20. Отношения Азербайджана и ТРСК: история и перспективы развития
  21. Traktor SC İran sistemini alt-üst edib tarixi çempionluğu qazandı
  22. Детские воспоминания о праздниках: евреи и славяне о Песахе
  23. محمودی: هواداران تراکتور در دنیا بی‌همتا هستند/ ورزشگاه یادگار امام، بهشت فوتبال است
  24. Səməd Vurğun "Qəhrəmanın ölümü " _ "Qəhrəmani maq" şeri talış dilində
  25. Nizami Gəncəvinin “Sənsiz” qəzəli talış dilində-“Be tı”
  26. Армейский раввин и выжившие узники
  27. Карты в различных проекциях могут искажать восприятие мира, или Гренляндия меньше ,чем на карте
  28. Günəş olmaq istəyirəm, ay ana, yaxud, arzular necə həyata keçir
  29. می‌خواهم خورشید باشم، مادر.
  30. İranın dəniz ticarətinin onurğa sütunu qırılıb
  31. Изобретение караимов
  32. Rəsul Həmzətovun "Qorxuram"--"Tarsedəm" şeri talış dilində
  33. VƏHY TƏHKİYƏÇİSİNİN MÜƏLLİF “BİZ”İ
  34. İRANDA DEPUTATLAR NİYƏ TEZ-TEZ İMPİÇMENTƏ ƏL ATIRLAR
  35. İki iranlı-israilli ekspert: Bəndər-Rəcai partlayışları İran rejimini ciddi şəkildə zəiflətdi
  36. Tehran hakimiyyəti təbrizlilərin çempionluğundan niyə təşvişə düşüb?
  37. وقتی فوتبال هویت می‌شود؛ از تبریز تا مرکز
  38. В Стамбуле стартовал VII Фестиваль культуры этноспорта
  39. Трехсторонняя встреча Турция-Россия-Украина, направленная на прекращение российско-украинской войны завершилась
  40. Каково значение Будапештской декларации ОТГ для ТРСК?
ОПРОС

Где будете встречать Новый год?


 
«    İyun 2025    »
B.e.Ç.a.ÇC.a.CŞB
 1
2345678
9101112131415
16171819202122
23242526272829
30 
ГАЛЕРЕЯ