Ethnoglobus » КОНФЕРЕНЦИИ » Salamankadan salamlar. Rəsulzadənin “Azərbaycan savaşı” (3-cü yazı)

Salamankadan salamlar. Rəsulzadənin “Azərbaycan savaşı” (3-cü yazı)

image

Solmaz Rüstəmova-Toqidi, professor

İranşünasların  XIII Beynəlxalq konqresinin 2-ci və 3-cü günləri panellər saat 9-dan axşam 6-ya qədər demək olar ki, fasiləsiz işləyir. Əslində saat 1 və 4-də Salamanka universitetinin qədim tədris korpusunun iç həyətində kofe-çay fasilələri var, amma burada da  alimlər ünsiyyətdədir, fikir mübadiləsi gedir, eşidə bilmədikləri məruzələrlə maraqlanırlar.   Nigarla mən də öz elmi maraqlarımıza uyğun məruzələri dinləmək üçün ayrı-ayrı panellərə gedirik. Səfəvilər, Qacarlar dövrlərinə aid eyni vaxtda bir neçə panel  olduğundan Nigar hələ onların da arasında seçim etməli olur.  Məruzəçilərin bəzilərini artıq əvvəl getdiyi konfranslardan tanıyır. Onun fikrincə bu konfransda eşitdiyi ən parlaq məruzəni XVIII əsr İranda hakimiyyət simvolları mövzusunda gənc  macar oriyentalisti Andras  Barati edib.  


Fasilədə Nigar məni də öz “həmkarları” - orta əsrlər üzrə tarixçilərlə tanış edir. Onların arasında rusiyalı alim Qennadiy Kurin elmi yaşına görə hələ gənc sayılsa da  müxtəlif dilli Şərq əlyazmaları mütəxəssisi kimi  artıq  çox məşhurdur. Nigar onu gələcəyin Minorskisi adlandırır. Bu dəfə konqresə Rusiyadan  cəmi 3 nəfər qatılıb, onlardan da 2- si, o cümlədən Qennadiy Oksforddan gəliblər. Rusiyanın özündən cəmi bir nəfər, Yuriy Demin İrkutsk Universitetində çalışır, İran Xalq Partiyası – Tudənin İran İslam inqilabından sonrakı dövr fəaliyyətini öyrənir, amma bir qədər fərqli yanaşması var, partiyanın durumu, rəhbərləri və s. haqda məlumatlar verir, amma sanki bu partiyanın Sov.İKP ilə heç əlaqəsi yoxmuş, müstəqil solçu-siyasi təşkilatdır.  Əslində İranın ən qədim – 1904-ci ildə Bakıda əsası qoyulmuş sosial-demokrat, sonra kommunist  təşkilatının davamçısı kimi  bu partiyanın 1982-ci ildə yaşanan son dərəcə acınacaqlı və faciəli taleyində bilavasitə Sovet İttifaqının İrandakı səfirliyinin bir əməkdaşı həlledici rol oynamışdı. Daha çox Avropa marksistlərinə yaxın (Leninçi yox) mövqedə duran, qərargahı Leypsikdə yerləşən, çox  təcrübəli və klassik solçu sayılan bu partiya, bununla belə siyasi və maddi  dəstəyi digər sol hərəkatlar kimi  Sov.İKP-dən alırdı.  İslam inqilabından sonra  İXP-Tudə İranda nisbətən açıq fəaliyyətə başlamışdı və ölkənin siyasi həyatında öz yerini tutmağa çalışırdı. Belə bir vaxtda Sovet  diplomatı bu təşkilatın ən məxfi sənədlərini, o cümlədən uzun illər İranda yarı-leqal və gizli fəaliyyət göstərən özəklərinin üzvlərinin siyahılarını İngilis və İran kəşfiyyatına verərək İngiltərəyə qaçmışdı və partiyaya qarşı ciddi irtica başlamışdı.  Rusiyadan gələn məruzəçi bunları bilsə belə, təbii ki, bu haqda danışmayacaqdı. Odur ki, çıxışı vaxtı Yuriy Deminə sual vermirəm, amma fasilədə bu barədə onunla ətraflı danışırıq. Deyir ki, bütün bunlardan xəbəri yoxdur. Bu  sovet-rus diplomatı Sov.İKP Siyasi Bürosu üzvlərindən birinin kürəkəni idi,  qaynatasını dərhal vəzifədən çıxarmış, portretlərini isə elə gecəykən bütün şəhərlərin, o cümlədən Bakının küçələrindən yığışdırmışdılar. Bu hadisə o zaman Bakıda da, İran demokratları arasında böyük əks-səda doğurmuşdu. Belə ki, zərbə yalnız Tudənin gizli üzvlərinə (aralarında xeyli İran ordusunun yüksək rütbəli zabitləri var idi)  deyil, ümumən bütün partiyaya dəymişdi. İran İslam inqilabından sonra ölkəyə qayıdan bütün partiya rəhbərliyi, o cümlədən müxtəlif ölkələrdə yaşayan keçmiş tudəçilər həbs edilmiş, işgəncələrə məruz qalmış və böyük əksəriyyəti öldürülmüşdü. Bu sonuncular arasında bizim Şərqşünaslıq institutunun iki professoru, mənim İranşünaslıq elminə gəlməyimdə böyük zəhmətləri olmuş Ə.Agahi və M.Pənahi kimi tanınmış alimlər var idi. Hər ikisi həbs vaxtı müqavimət göstərmişdi. Kübar, nəcabətli Agahi müəllim hətta kiçik tapançası ilə atışmışdı, yaralanmışdı və əməliyyat zamanı keçindiyini demişdilər. Hatəmi müəllimi isə həbsxanada güllələmişdilər.

  Bunları Yuriyə danışıram, gözləri əsl alim marağı ilə alışır, ürəkdən gələn təəssüflə Rusiya Dövlət Siyasi Sənədlər arxivinin bütün bu fondları yenidən bağladığını söyləyir, Bakıya gəlmək istəyir, köməyimi vəd edirəm, bu sənədlərin böyük əksəriyyəti həqiqətən  əlimizdədir.  Yuriyə Ukrayna ilə bağlı suallar verirəm, müharibənin əleyhinədir, amma deyəsən hadisələrin gedişindən çox xəbəri yoxdur, yalnız təbliğatçı rus kanallarına baxır, ayrı informasiya mənbəyinin olmadığını və  buna cəhd etməyin  həqiqətən təhlükəli olduğunu deyir. İspaniyaya da rəsmi dəvət olduğu üçün viza ala bilib.  
  Qeyd edim ki, Yurinin məruzəsi bu sıradan heç də tək deyil. İranşünasların bu ilki toplantısında ənənəvi tarixi dövrlərlə yanaşı ən populyar mövzu İranda sol hərəkatlardır. Təbii ki, bu sahənin araşdırıcısı kimi mənə bu mövzunun müasir iranşünaslıqda necə işıqlandırıldığı çox maraqlıdır. Məruzəçilər əsasən xaricdə yaşayan və çalışan iranlı alimlərdir.  Onlardan biri, Nyu-York universitetinin əməkdaşı  Araş Əzizi  mənə yaxınlaşaraq, özünü təqdim edir,  hələ Vyana konfransında görüşdüyümüzü, mənim  İran kommunist mətbuatına və Kominternin İran siyasətinə dair monoqrafiyalarımla və digər məqalələrimlə tanış olduğunu, xeyli məlumatlandığını bildirir. İki dəfə Bakıda olub, amma bu dəfə məhz bu mövzular ətrafında fikir mübadiləsi etmək üçün görüşmək istərdi.  Mütəmadi əlaqə saxlamağa qərar veririk.
    Yeni nəsil iranşünaslardan belə sözlər eşitmək çox xoşdur. Belə ki, konqresin bu ilki tərkibi onun xeyli “gəncləşdiyini” göstərir. Yaşlı nəsil, tanınmış, nüfuzlu iranşünaslar, AİS-in əsas idarə heyəti üzvləri də daxil olmaqla sayca azdırlar, artıq bütün idarəçilik  orta nəslin əlindədir və yekun iclasında bütün bu məsələlər daha aydın nəzərə çarpır. Bizim ənənəvi xarici iranşünas dost və həmkarlardan Hollandadan  Turac Atabəki, ABŞ-dan  Nairə xanım Tohidi, Fransadan Mehdi Səfəri və daha bir neçə nəfər var. Maraqlıdır ki, əvvəlki illərə nisbətən erməni iranşünasları demək olar ki, görünmür (xaricdən 1-2 cavan gəlib).Eləcə də türkiyəli iştirakçılar da sayca çox az olmaqla Avropadan gəliblər. Zənnimcə,  Kovid bəlası həqiqətən AİS-in fəaliyyətinə nəzərəçarpacaq dərəcədə təsir qoyub.  Gürcüstan Şərqşünaslıq İnstitutunun direktoru, çox tanınmış iranşünas, şərqşünas alim,  illərlə əməkdaşlıq etdiyimiz Qeorgi Sanikidze ilə hələ İstanbul aeroportunda  rastlaşmışıq, Madridə və sonra Salamankaya birlikdə gəlmişik. Əslində mediavist olan Qeorgiy bu konfransda nədənsə müasir mövzuda  - 2020-ci ildə bizim 44 günlük müharibəmizdən sonra İranın Cənubi Qafqaz siyasəti haqda məruzə edəcək. Çıxışı konfransın son, 3-cü gününə, səhər  saat 9 panelinə salınıb. Bir qayda olaraq dostlara qulaq asmaq və dəstək vermək ənənəmiz olsa da mən həmin günün ağır proqramını nəzərə alaraq bu erkən vaxtda  onu dinləyə bilməyəcəyim üçün əvvəlcədən Georgiya üzrxahlıq edirəm. “Elə bir söz demirəm, bildiyiniz şeylərdir, narahat olma” – cavabını verir. Nigar daha məsuliyyətlidir və təbiət etibarilə də “səhər” adamı olduğu üçün Georgiyə qulaq asmağa gedir və deyəsən eşitdiklərindən bir az pərt olub. Əslində pərtliyə elə bir səbəb yoxdur. Gürcü həmkarımız bütün bu zaman ərzində İranın Gürcüstan və Ermənistanla normal, Azərbaycanla isə gərginliklərlə müşayiət olunan münasibətlərindən bəhs edib.
  Mənim üçün həmin gün ən maraqlı panel prof. Turaj Atabəkinin apardığı, özünün və Nairə xanım Tohidinin də məruzələri olduğu “Pəhləvi erasında dövlət və cəmiyyət” panelidir. Həm də bu paneldə Amerikalı iranşünas, əslən iranlı Mehrzad Borocerdinin  Seyid Həsən Tağızadəyə həsr olunmuş məruzəsi var. XX əsr İranın siyasi tarixinin ən görkəmli nümayəndələrindən biri, əslən ordubadlı,  Təbrizdə doğulmuş Seyid Həsən Tağızadənin adı Azərbaycanda tanınır, neçə illər əvvəl aspirantım Əfşan Şəfiyeva  “İranın modernləşməsində Seyid Həsən Tağızadənin rolu” mövzusunda PhD dissertasiyası müdafiə edib, bu adda monoqrafiyası var. İndi görək bu amerikalı-iranlı alim İran İslam rejiminin adını yasaq etdiyi, amma indiyədək çox məşhur və daim tədqiqat obyekti olan bu tarixi şəxsiyyət haqqında nə deyəcək.
   Turaj Atabəkinin nüfuzu və məruzələrin geniş mövzu dairəsi qarşısında auditoriya dinləyicilərlə tam doludur. Atabəkinin İranda fəhlə - əməkçi zümrəsinin durumunun müxtəlif göstəricilərə dair dinamikası mövzusunda, eləcə də Nairə xanımın İranda qadın hüquqlarına həsr edilmiş məruzələri öz akademik səviyyələri ilə seçilirlər. Digər, daha iki maraqlı məruzədən sonra söz Mehrzad Borocerdiyə verilir.  Məruzə çox maraqlı süjet üzərində qurulub. Seyid Həsən Tağızadənin uzun və geniş fəaliyyətinin əsas dövrləri onun hər zaman kəsiyində həyatından keçən görkəmli, tanınmış insanların adları fonunda təqdim edilir. Bu siyahıda İranın 4 şahından başlamış, sonda yazıçı və alim Əhməd Kəsrəviyə qədər, çox məşhur , o cümlədən xarici dövlət, siyasət adamları, ictimai xadimlər, alimlər, ruhanilər və s.  isimlər var. Mehrzad Borocerdini böyük maraq və səbirsizliklə dinləyirəm, gözlədiyim adı çəkib-çəkməyəcəyini izləyirəm. Məruzə bitir, o ad çəkilmir.
    Suallar başlayır,  məruzəçilər və sualverənlər çox uzun danışır, vaxt keçir, az sonra bu otaqda növbəti panel işə başlamalıdır. Turac Atabəki diskussiyanı qurtarmağı təklif edir. Mənim qalxan əlimi görür və “sonuncu sual bu xanımındır” – deyir. “Seyidzadə” deyə sualımın ünvanına üz tuturam. Hamı elə bil yenidən canlanır, çünki verilən sualların əksəriyyəti elə bu məruzə ilə bağlı olub.  Sualımın məğzi: “Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin adını eşitmsinizmi ? (Mehrzad dərhal qayğılanmış tərzdə “əlbəttə” mənasında başını tərpədir).  Əgər çıxışınızda Tağızadənin həyatına müəyyən təsir, iz qoymuş şəxslərdən bəhs edirsinizsə, bəs nə əcəb onun birbaşa dəvəti ilə Tehrana gəlmiş, Seyidzadə ilə birgə İran Demokrat Partiyasını yaratmış və bu partiyanın mətbu orqanı  “İrane-nou” qəzetinin redaktoru olmuş Rəsulzadənin adını çəkmədiniz? Yox əgər, əsas meyarınız o adamların mənsəb və vəzifələri idisə, bəs  Rəsulzadə də axı Transqafqazda və bütün müsəlman Şərqində  ilk  demokratik dövlətin rəis-i cümhuru olub. Bu sıradan da adı çəkilməzmi?”


    Mehrdad Borocerdi dərhal cavab verir, amma nə cavab! “Mən  bu adı eşitmişəm, Tağızadə öz xatirələrində bu cənabla birgə Türkiyədə ağır günlər yaşadığını, Rəsulzadənin xahişi ilə ona maddi yardım göstərdiyini yazır...”
  Mən: “Siz niyə daha əvvəlki dövrlərə getmirsiniz ? Tağızadənin İran məclisində fəaliyyətini birbaşa bu cənab “İrane-nou” qəzetində işıqlandırıb. Yox, əgər Tağızadənin xatirələrinə söykənirsinizsə, onun Rəsulzadə haqqında başqa fikirləri var: “Rəsulzadə kimi dürüst, əqidəli, təmiz, pak adam həyatımda görmədim, biz tərəflərdə indiyədək belə adamlar tapılmaz” rəyi var. Maraqlanmadınız ki, bu sözlər kimin haqqında deyilib? Olsun, əgər Azərbaycan Cümhuriyyətinin ilk dövlət başçısı da sizin üçün münasib fiqur deyilsə, elə isə Tağızadənin Azərbaycana münasibətini neçə görürsünüz?”
   Mehrzad Borocerdinin  cavabı: “Xanım, sizə açıq deməliyəm ki, Tağızadənin Azərbaycan məsələsinə münasibəti heç də birmənalı deyildir. Yəqin ki, bilirsiniz, o İran dövlətçiliyinin simvoludur və Əhməd Kəsrəvi kimi Xiyabani hərəkatına olduqca mənfi münasibət bəsləyirdi, o, Xiyabanini separatçı, İranın parçalanmasına çalışan bir adam kimi qəbul edirdi və..."
Mən, onun sözünü kəsirək: "İran Azərbaycanını soruşmuram, Qafqaz Azərbaycanı..."
  Birdən-birə zaldan qopan uğultudan və mənə rəğbət,  iranlı alimə isə “cavab ver” mənasında yönəlmiş sədalardan həm mən, həm də Mehrzad Borocərdi sanki  özümüzü itiririk. Borocərdi sonra  təbəssümlə "cavabım yoxdur” mənasında əllərini yana açaraq “təslim” olduğunu bildirir. Cavabımı yoxdur, ya vermək istəmir ?!!!  Əslində münasibət bəllidir və  bu baxımdan bizim paneldəki Zəhra Kazeminin mövqeyindən heç də fərqli deyil...
    Turac Atabəki vəziyyəti “xilas edir”. Vaxtın bitdiyini bildirib, hamıya təşəkkürlə panelə yekun vurur. Mehrzad Borocerdiyə yaxınlaşıb, bəzi məsələlərə aydınlıq gətirirəm, danışırıq, münasibəti bəllidir, son sözü o olur ki, əslində “Tağızadə”  onun tədqiqat mövzusu deyil, bu məruzəni də konqres  üçün hazırlayıb. Səmimi olmadığı aydın görünür. Fasilədə Turac Atabəkidən  də niyə Mehrzadın  mənim sualıma cavab verməyini gözləmədiyini soruşuram. “Özün görmədinmi cavab verə bilmirdi”- deyir və indiki İran rejiminə ən müxalif iranlıların, o cümlədən xaricdəki alimlərin də Azərbaycan məsələsində çox  həssas olduğunu vurğulayır. Dediklərinə nümunə kimi özünün Bi-Bi-Si radiosunun fars dili redaksiyasının daimi siyasi müşaviri kimi Azərbaycanın 2020-ci ildə apardığı 44 günlük müharibəyə İranın münasibətinə dair suallarına Azərbaycanın özünün işğal altında olan torpaqlarını azad etdiyi, buna tam haqqı olduğu kimi fikirlər  söylədiyini, az sonra İrandan, ən müxtəlif dairələrdən “sözlərinə fikir vermək”dən tutmuş  “İrana gəlişinin bağlanacağı” və  “ehtiyatlı olmaq” kimi sifarişlər aldığını bildirir. İrana onsuz da neçə illərdir gedə bilmir, amma Azərbaycanla İranın münasibətlərinin kəskinləşməsindən də narahatdır.
     Bu iclas bizim iştirak etdiyimiz sonuncu paneldir. Daha iclaslara girmirik, dostlarla ümumi rəylərimizi bölüşürük.  Saat 7-də AİD  XIII konqresinin bağlanış toplantısı başlayır, görülən işlərə yekun vurulur, maliyyə xərcləri barədə hesabatlar verilir, İdarə heyətinin tələbələrin bu toplantılarda iştirakını  dəstəkləmək üçün vəsait ayırması təqdir edilir və s. AİS-in əvvəlki sədri missiyasını bitirərək səlahiyyətlərini yeni sədrə -  “İranian studies” jurnalının redaktoru, çox ciddi, işgüzar xanıma verir, konqresin keçiriləcəyi yeni məkanın adının yaxın zamanlarda açıqlanacağı bildirilir. Bağlanş mərasimindən sonra İran musiqisi konserti başlayır və ifaçıların əksəriyyətinin ispan olduğu hamını xoş mənada heyrətləndirir.


   Konqres öz işini başa vurub, hamı bir-biri ilə 2 ildən sonra XIV  konqresdə görüşmək arzusu ilə vidalaşır.
    Ertəsi gün Nigarla Salamankadan Madridə yola düşürük, qatarda konqresdə tanış olduğumuz Zeynəb adlı gənc bir xanımla və artıq yuxarıda adını çəkdiyim Araş Əzizi ilə rastlaşırıq və 2 saat yarımlıq yolu maraqlı söhbətlərlə keçiririk. Birdən Araş təbəssümlə, “Xanım Tohidi, yəqin eşitdiniz ki, Azərbaycan söhbəti gedən panel Konqresin ən “yaddaqalan” iclası qiymətini alıb”. Mən əvvəlcə söhbətin Janetin panelindən getdiyini düşünürəm. Nigar sözü göydə tutub, təbəssümlə: “Turacın, Atabəkinin paneli” deyir. Beləliklə, məlum olur ki, konqresə  ümumi rəsmi yekunlarla yanaşı, həm də,  “ən maraqlı ...”, “ən kütləvi” və s. kimi panellər ayrıca vurğulanır və bu dəfə  ən “yaddaqalan” ( yaxşı mənada elmi qalmaqallı) panel kimi məhz Rəsulzadə və Qafqaz Azərbaycanına aid sualın verildiyi və  məruzəçinin  cavablandıra  bilmədiyi həmin iclas “seçilib”...
       Sonu var
ДРУГИЕ НОВОСТИ
ВСЕ НОВОСТИ
17:20Военное дело Улуса Джучи (Золотой Орды)14:35Эссе к статье каббалиста Рабаша «Пойдем к Фараону-2»17:48İRAN MÜXALİFƏTİ VƏ TRAMP10:40چرا پول نداریم؟09:46گلنارا اینانج اولین روانشناس کوانتومی آذربایجان با Lent.az صحبت کرد: برای ثروتمند شدن باید از بعد سوم خارج شوید.09:38افکار و سندرم خستگی مزمن16:20KİBALİON - MİSİR VƏ YUNAN HERMETİK FƏLSƏFƏSİ: ÜÇ TƏŞƏBBÜS16:07Məntiqsiz Iran ,yaxud “ÖRTÜLÜ MƏDƏNİYYƏT”14:56Империя Юань – Монгольская империя Внутренней Азии и Китая17:48Azerbaycan'ın ilk KUANTUM PSİKOLOĞU Gülnara İnanç Lent.az -a konuştu :Kuantum psikolojisinde insan zihniyle değil, ruhuyla, ruhun ilettiği bilgilerle çalışır.11:10ƏRƏB ŞƏRQİNDƏN MƏRKƏZİ ASİYAYA VURNUXAN İRAN13:18کعبه قلب خمینی12:57TEHRANDA TERROR18:16Договор России и Ирана закрепил, что делать сторонам в случае агрессии (полный текст Договора)10:44İRAN BAŞINA HARANIN DAŞINI SALSIN?12:012023-cü ildə Bəşər Əsəd İran prezidenti İbrahim Rəisini təmtəraqla qəbul etmək istəməyib11:51İnsanlar niyə pirlərə gedir11:59Монгольская средневековая письменная культура08:56Герои летописей и «Слово о полке Игоревом»: Династия Шаруканидов.19:24Uşaq adlarında dünyəviləşmə tendensiyası?17:43Humeyni'nin şiirlerinde tasavvufi motifler09:14MANTRA MEDİTASİYA.16:00О ПЕРСПЕКТИВАХ РАЗВИТИЯ ТЮРКСКОГО МИРА12:09Ərzin əşrəfi Naxçıvan (4-cü hissə)12:05Ərzin əşrəfi Naxçıvan (3-cü hissə)10:10Начался прием заявок на участие в конкурсах TEKNOFEST-2025 в ТРСК21:26«Разложение мозга»: как избежать негативного воздействия соцсетей?12:40Ərzin əşrəfi Naxçıvan (2-ci hissə)11:4912 ölkənin hüquqşünasları Bakıda: Cinayət hüququ müzakirə olundu11:00Ərzin əşrəfi Naxçıvan (1-ci hissə)15:25“Kinomexanikin qayıdışı” (“Kinomexaniki oqardemon”): Talış dilində dünya səviyyəli ilk bədii-sənədli filmin sehrli aləmi...10:58Yalan-palan İran12:50Азәрбайҗан тарихчысы Бакудагы беренче татар актрисалары турында: Аларга янаулар булган20:22Влияние Турции на переходный процесс в Сирии15:27Hicabsız İran10:27Как будет формироваться новый период в Сирии после Асада?20:17Iranda hicabı cərimələrlə "sevdirmək" istəyirlər17:26Nizip Ticarət Palatasına üzv iş adamlarından ibarət nümayəndə heyəti Azərbaycan-Türkiyə İş Adamları Birliyinin qonağı olub.16:57Лиля Брик- муза Владимира Маяковского17:03PEZEŞKİYANIN 1001 DƏRDİ VƏ EHTİMALLAR13:49Hz. İsa (ona salam olsun) nə üçün atasız doğulub?14:53КУШАНСКОЕ ЦАРСТВО – БУДДИСТСКАЯ ИМПЕРИЯ ЦЕНТРАЛЬНОЙ АЗИИ И ИНДИИ17:56İranda yaşayan xalqlar dövlətçiliyə təhdididirmi?10:40Pezeşkiyanın hicab problemləri10:03İRANDA FUNDAMENTALİSTLƏR GÜCLƏRİNİ GÖSTƏRİRLƏR14:24TÜRK DÜNYASI VƏ BƏHAİ DİNİ08:51KKTC, TDT Sivil Koruma Mekanizması’nda tam üyelik hakkı kazandı08:32Bahçeli: Türkiye, Azerbaycan ve KKTC’nin ortak alfabeye hazır olması Türk birliğinin müjdesidir17:14Кимакский каганат – кочевая империя Центральной Азии11:51İRAN PREZİDENTİNİN İLK GERİ ADDIMI20:39Dünya xalqları irqindən və dinidən asılı olmayaraq bir səmavi Mənbədən ilham alır17:59Кто определит итог выборов президента США: лобби или "колеблющиеся" штаты?13:57Мискинджа - Мискискар19:46В Туркменистане широко отметили Праздник туркменского алабая12:17Azərbaycanda xristian olmaq17:57Запреты у кыпчаков.16:57Амбициозный проект Илона Маска Starship: на пути к космическим путешествиям будущего18:01Тибет и Великая Степь в XIII-XX вв.15:17کمال17:40ЕС ввел санкции против представителей властей АТО Гагаузия12:11Dilənçiliyin sosiologiyasına dair qeydlər: ilahi təhdid və mənəvi terror11:59امام علی (ع)14:36В Баку подключились к международной акции "Диктант на лезгинском языке"13:35Geyim və əxlaq haqqında19:37Глава МИ-5 заявил о росте угроз со стороны России и Ирана17:17İranın "Mehestan" partiyası Azərbaycanın Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı planlarının qarşısını almaq üçün qəti addımlar atmağa çağırır14:09“Azərbaycan İranın başıdır, baş gedəndə bədən də gedər... General Şadan”09:48İran dini, yaxud dünyəvi dövlət olmasından asılı olmayaraq etnik və dini əyləci əlində saxlayacaq.16:32Организация тюркских государств: 15 лет единства и прогресса20:05Авраам Шмулевич: Иран не в состоянии нанести серьезный удар по Израилю18:38Azərbaycanda Roş Ha Şana bayramı ərəfəsində yeni yəhudi təqvimi dərc olunub15:17Расул Гьамзатова икрам авунай15:08XIX əsr ləzgi ədəbiyyatının məramı13:02Уйгурское национальное движение и Китай в ХХ веке15:32Белорусский народный праздник урожая "Багач" отпраздновали в музее Янки Купалы в Вязынке15:00Многовековая традиция: узбекский плов14:01Etnik kimliyi müəyyənləşdirən DNA nəticələri reinkarnasiya fəlsəfəsinin maddi təzahürüdür.12:59İmam Ali (a.s.) : " ...Sizinle savaşanlarla savaşın."18:24НОГАЙЦЫ В XV-XVIII ВВ.20:11İMAMQULUKƏND11:32Геенна изначально приготовлена не для людей, а для дьявола и его последователей – падших ангелов10:50Cəhənnəm əvvəlcə insanlar üçün deyil, şeytan və onun ardıcılları — yəni düşmüş mələklər üçün hazırlanıb17:41PARA NASIL CEZBEDİLİR?17:34САМОУНИЧТОЖЕНИЕ И БОЛЕЗНЬ19:59İran dövlətinin Bəhai icmasını zəiflətmək və məhv etmək siyasəti davam edir18:05Результаты ДНК и реинкарнация17:57В Турции найдена цилиндрическая печать возрастом около 4 тыс. лет17:00Архаизм Талибана: куда уходят корни одиозного отношения к женщинам в Афганистане22:14Митрополия Молдовы - о паломничестве священников в Россию: У них не было политических целей12:06KUANTUM BİLİNCİ TEORİSİ, AŞKINLIK, KUANTUM PSİKOLOJİSİ VE KURAN AYETLERI11:27"Sionist İsrail və Şeytan Amerika" İranı necə xilas etdi?17:43Ata Atun İngiliz Arşivlerinde Kıprısla İlgili Neler Buldu14:47Сборная Казахстана по кокпару начала первые тренировки на стадионе Игр кочевников в Астане12:04Tbilisidə Qafqaz Kürdlərinin I Beynəlxalq Elmi-Praktiki Konfransı baş tutub.20:29Нафталиевы и Шамиловы — первые горско-еврейские поселенцы Кабарды15:37В Ташкенте состоялась встреча президентов Азербайджана и Узбекистана с представителями деловых кругов двух стран15:27От Еленендорфа до Гейгёля18:11"BİRİNCİ və İKİNCİ" XOŞBƏXTLİK yaxud UTANCAQLIĞIN FƏLSƏFƏSİ!16:08Азербайджан и Казахстан проводят совместные учения «Алтын кыран-2024»21:43Проанализированы возможности Каракалпакстана и определены дальнейшие задачи17:27Погромы в Британии стали итогом исламофобской пропаганды21:04Период Яхьи Синвара в сопротивлении19:32КЕМ БЫЛИ ДИ И ЖУНЫ? Внутренняя Азия и Южная Сибирь от пришествия индоевропейцев до империи Хунну19:42Кыргызские женщины сохраняют традицию головного убора «элечек»20:43Президенты стран Центральной Азии на встрече в Астане выступили за продвижение общих интересов20:03Итоги выступления спортсменов из Центральной Азии на Олимпиаде — 202415:03В Баку отметили День Абая - Bakıda Abay Günü qeyd olunub14:55Бакуда Абай күні аталып өтті15:19СЛАВЯНЕ В ДЕШТ-И КЫПЧАКЕ19:07Великобритания сосредоточилась на защите Израиля военным присутствием в Средиземноморье и на Ближнем Востоке11:41Azərbaycanda etnik talışlar türkdilli toplumda özünü necə hiss edir15:05تئوری آگاهی کوانتومی، استعلایی ، روانشناسی کوانتومی و آیات قرآن14:50ТОТЕМЫ У КЫПЧАКОВ11:38Азербайджанские ковры в Музее Ислама, в Иерусалиме15:00Чем обернется для региона убийство лидера ХАМАС?10:49Исчезнувшие народы. Авары10:29Как будет формироваться внешняя политика Ирана в эпоху Пезешкиана?14:05ЭТНИЧЕСКАЯ СТРУКТУРА ВОЖДЕСТВ «ЛУКОМОРСКИХ КЫПЧАКОВ»11:19«Йаум Азым» – День Великий14:35Qasım Qasımzadənin ədəbi-elmi portreti16:02MULTİKULTURALİZM MƏRKƏZİNDƏ “AZƏRBAYCANDA YAŞAYAN TATLARIN ETNO-KONFESSİONAL TARİXİ” MÖVZUSUNDA TƏDBİR KEÇİRİLİB15:37А.Клесов: Древние арии - кто они были и откуда?12:33В Монголии проходит VII Международный фестиваль исполнителей на Морин Хууре15:09Исторические традиции кыргызского народа: «Кыргызское кочевье»14:47Pulu necə cəlb etməli və saxlamalı?14:33MÜKEMMELLİK13:16От кыпчаков к казахам. Политическая история Восточного Дешт-и-Кыпчака в XIII – начале XVI в.13:27"Эй, джони ман". Как Полад Бюльбюль-оглы и Орифшо Орифов дали концерт в Таджикистане13:12Как вызвать дождь в Таджикистане? Проводим специальные таджикские обряды12:52Христианство в Кавказской Албании17:05Состоялся первый Курултай по этнотуризму "Кочевой путь Гянджабасара и традиции кочевья: по следам предков"11:36CAMAL LƏLƏZOƏ - ƏDİB, ŞAİR, TƏNĞIDƏKƏ...11:17Кыпчаки в христианском мире (вопросы адаптации и ассимиляции).15:54İsrail'in askere almaya çalıştığı Ultra Ortodoks Yahudiler kimler, neden direniyorlar?15:19آگاهی «متفاوت» انسان دشت نشین زمان و مکان را تعریف می کند15:06Moscow’s New Language Policy Document Drops All References to Problems of Non-Russian Languages Contained in 2021 Draft12:33Cостоится первое официальное заседание Satellite Rotary Club Baku İnternational Shahdag Qusar15:34Iran recruits former Afghan soldiers for Middle East conflicts10:32İranda 14-cü prezident seçkiləri keçirilir19:15Битвы империй за Азербайджан (XIII-XV вв.)19:00Наследники культуры Золотой Орды. Опыт исторической биографистики деятелей культуры тюрко-татарских государств15:45Башкортостан в ХХ – XXI вв.21:15Турецкий преподаватель изготавливает тюркские музыкальные инструменты в мастерской вуза в Бишкеке21:06Гнезда, насчитывающие столетия: «птичьи дворцы» Османской империи18:52Национальный татарский праздник Сабантуй отметили в Азербайджане17:32Туркменская литература. Попытка исторической биографистики17:05Праздник "Тун пайрам" прошел в Хакасии16:04Bir İranlıyla İletişim Kurmak Şatranç Oyununa Benzer Veya İranlıların Psikolojik Portresi15:57Стремление к совершенству – естественное желание09:58İranda 14-cü prezident seçkiləri18:36Крымскотатарская поэзия ханского периода. Опыт исторической биографистики12:49ЧЕРКЕСЫ МЕЖДУ ТЮРКАМИ И РУССКИМИ19:04İRANDA İSLAHATÇILAR İSLAHATÇI OLSALAR, MƏSUD MƏSUD OLAR19:18Суть еврейских праздников. Шавуот: обретение свободы19:15Суть еврейских праздников. Шавуот: Тора жизни23:4412 ИЮНЯ-ДЕНЬ НЕЗАВИСИМОСТИ РОССИИ15:03Социально-философское наследие Махтумкули Фраги: преемственность идей мира, гуманизма и национального единства13:50КАБАРДИНЦЫ МЕЖДУ ТЮРКАМИ И РУССКИМИ16:57Bəhai icması və Dini Komitənin birgə “Qlobal sülh: Elm və dinin vəhdəti” mövzusunda elmi-praktik konfransı keçirilib16:01DÖVLƏT KOMİTƏSİNİN SƏDRİ BEYNƏLXALQ BƏHAİ İCMASININ BMT-DƏKİ BAŞ NÜMAYƏNDƏSİ İLƏ GÖRÜŞÜB15:01КРЫМСКИЕ ТАТАРЫ И КНЯЖЕСТВА ЦЕНТРАЛЬНО-ВОСТОЧНОЙ ЕВРОПЫ 1538-1713.09:06Bozkır insanının "farklı" bilinci zamanı ve mekanı tanımlar18:52ТАЛАНТ, ПРЕДАННОСТЬ И СОСТРАДАНИЕ ХИРУРГА КАМИЛЯ АБДУЛЛАЕВА15:32Татары под властью русских 1552-1913 гг.10:08Qüds, Azərbaycan və Dağlıq Qarabağ17:01“ANAJ” saytının beynəlxalq məsələlər qrupu Azərbaycan Respublikasını Şah İsmayıl Xətaiyə sahib çıxmaq əzmində ittiham edir.15:32«АЗ ХУРОСОНАМ КАШИДӢ, ТО БАРИ ЮНОНИЁН…». Ба гиромидошти хотираи мутафаккири бузурги тоҷик мавлоношиносони ҷаҳон дар Париж ҷамъ меоянд15:00Изучение этнических стереотипов в среде грузинской молодежи («свои – чужие” в обществе)13:53Məqtəl ədəbiyyatının nümunəsi kimi Məhəmməd Füzulinin “Hədiqətüs-süəda” əsərinə metodoloji yanaşmanın özəllikləri09:27Osmanlı dövlətində qeyri-müsəlmanlara qarşı münasibət09:17Раскрытие сокровенного: Общее и частное при даровании Торы09:06Недельная глава «Бемидбар». Лиминальное пространство21:21«КОХИ НАВРУЗ» – СОВРЕМЕННОЕ ТУРИСТИЧЕСКОЕ ЧУДО ТАДЖИКИСТАНА22:43В Таджикистане заблокированы сайты террористических и экстремистских организаций, также запрещён ввоз их литературы21:06В Азербайджане прошел прекрасный татарский национальный праздник "Карга боткасы".20:42İran prezident seçkilərinə hazırlaşır09:27როგორია აკაკი წერეთლისა და ნატალია ბაზილევსკაიას ერთადერთი ვაჟის ისტორია21:07İRAN ASSİMİLYASİYA SİYASƏTİNİ DAHA İSRARLA DAVAM ETDİRİR19:29Ləzgi-Azərbaycan ədəbi əlaqələrinin möhkəm dayaqlara söykənmiş zəngin tarixi əsrlərin dərinliklərinə gedib çıxır.19:21В Шуше состоялось заседание министров образования Организации тюркоязычных государств19:11Irak Türkleri – Azerbaycan İlişkilerinde Yeni Ufuklar18:33Azerbayacan’nın resmi olarak KKTC’yi tanımak için kendi ülke çıkarlarına uygun bir zamanı beklediğine işaret etmektedir.21:11Загрязненный воздух и шум в раннем возрасте увеличивают риск психологических расстройств20:28Bab və babilik: Bir tarixi hadisənin izi ilə17:37DOKUZ OĞUZ DESTANI BAZINDA TÜRK DESTANLARINDA VE KUTSAL KİTAPLARDA İNSANIN YARATILIŞI12:53Talış folklor mahnılarının tədqiqatçıları arasında xalq artisti və pedaqoq Zümrüd xanım Məmmədovanın rolu12:39Политическая ситуация в Иране после гибели Раиси15:13SÜLEYMAN STALSKİ "DƏRƏYƏ SU GƏLDİ DEYƏ"-СТIАЛ СУЛЕЙМАН "КlАМУ САДРА СЕЛНА ЛУГЬУЗ"15:06Dahi rus şairi haqqında yeni kitab - “Bəşəri poeziyanın əbədiyyət günəşi”12:26MƏHƏMMƏD HÜSEYN ŞƏHRİYARIN ANASI20:53“Ekoloji mədəniyyət, mənəvi dəyərlər və vətəndaş cəmiyyətinin həmrəyliyi”» mövzusunda respublika kulturoloji seminar keçirilib.11:55Derheqa nivîskar Şamîlê Sêlim Esgerov (1928-20.05.2005)09:53Zümrüd Məmmədovanın yubileyinə həsr olunmuş elmi-seminar keçirilmişdir.19:58Европейские страны и палестинское государство: на пути к коллективному признанию?19:44İRADƏ MƏLİKOVANIN “MƏN FƏXR EDİRƏM Kİ, AZƏRBAYCANLIYAM” KİTABININ TƏQDİMATI KEÇİRİLİB20:13Бронзовый медальон Султана Мехмета Фатиха продан на аукционе в Лондоне за 1,4 миллиона фунтов стерлингов13:28Çöl adamının “fərqli” şüuru zamanı və məkanı müəyyən edir00:31İRANDA HAKİMİYYƏTİN YENİ SOSİAL BAZA AXTARIŞI19:15Türkiye, Greece strengthening mutual understanding on fighting terrorism: President Erdogan18:58Сможет ли Греция правильно оценить видение Турцией перспектив сотрудничества?
САМОЕ ЧИТАЕМОЕ
  1. “Kinomexanikin qayıdışı” (“Kinomexaniki oqardemon”): Talış dilində dünya səviyyəli ilk bədii-sənədli filmin sehrli aləmi...
  2. Yalan-palan İran
  3. О ПЕРСПЕКТИВАХ РАЗВИТИЯ ТЮРКСКОГО МИРА
  4. MANTRA MEDİTASİYA.
  5. Ərzin əşrəfi Naxçıvan (3-cü hissə)
  6. Ərzin əşrəfi Naxçıvan (2-ci hissə)
  7. Ərzin əşrəfi Naxçıvan (4-cü hissə)
  8. Azerbaycan'ın ilk KUANTUM PSİKOLOĞU Gülnara İnanç Lent.az -a konuştu :Kuantum psikolojisinde insan zihniyle değil, ruhuyla, ruhun ilettiği bilgilerle çalışır.
  9. Герои летописей и «Слово о полке Игоревом»: Династия Шаруканидов.
  10. Азәрбайҗан тарихчысы Бакудагы беренче татар актрисалары турында: Аларга янаулар булган
  11. Ərzin əşrəfi Naxçıvan (1-ci hissə)
  12. Начался прием заявок на участие в конкурсах TEKNOFEST-2025 в ТРСК
  13. «Разложение мозга»: как избежать негативного воздействия соцсетей?
  14. Монгольская средневековая письменная культура
  15. Hicabsız İran
  16. İnsanlar niyə pirlərə gedir
  17. Humeyni'nin şiirlerinde tasavvufi motifler
  18. Uşaq adlarında dünyəviləşmə tendensiyası?
  19. Империя Юань – Монгольская империя Внутренней Азии и Китая
  20. Влияние Турции на переходный процесс в Сирии
  21. 2023-cü ildə Bəşər Əsəd İran prezidenti İbrahim Rəisini təmtəraqla qəbul etmək istəməyib
  22. کعبه قلب خمینی
  23. 12 ölkənin hüquqşünasları Bakıda: Cinayət hüququ müzakirə olundu
  24. Договор России и Ирана закрепил, что делать сторонам в случае агрессии (полный текст Договора)
  25. ƏRƏB ŞƏRQİNDƏN MƏRKƏZİ ASİYAYA VURNUXAN İRAN
  26. İRAN BAŞINA HARANIN DAŞINI SALSIN?
  27. TEHRANDA TERROR
  28. گلنارا اینانج اولین روانشناس کوانتومی آذربایجان با Lent.az صحبت کرد: برای ثروتمند شدن باید از بعد سوم خارج شوید.
  29. افکار و سندرم خستگی مزمن
  30. چرا پول نداریم؟
  31. Məntiqsiz Iran ,yaxud “ÖRTÜLÜ MƏDƏNİYYƏT”
  32. KİBALİON - MİSİR VƏ YUNAN HERMETİK FƏLSƏFƏSİ: ÜÇ TƏŞƏBBÜS
  33. Эссе к статье каббалиста Рабаша «Пойдем к Фараону-2»
  34. İRAN MÜXALİFƏTİ VƏ TRAMP
  35. Военное дело Улуса Джучи (Золотой Орды)
ОПРОС

Где будете встречать Новый год?


 
«    Fevral 2025    »
B.e.Ç.a.ÇC.a.CŞB
 12
3456789
10111213141516
17181920212223
2425262728 
ГАЛЕРЕЯ