Ethnoglobus » КОНФЕРЕНЦИИ » Salamankadan salamlar “Azərbaycan” paneli. (2-ci yazı).

Salamankadan salamlar “Azərbaycan” paneli. (2-ci yazı).

image
Solmaz Rüstəmova-Toqidi, Professor


Amerikalı iranşünas,  professor Janet Afari 1905-1911-ci illər İran Məşrutə inqilabı haqqında fundamental əsərin müəllifi olmaqla, hələ bu tədqiqatında İran inqilabına böyük diqqət yetirmiş “Molla Nəsrəddin” jurnalına ayrıca fəsil həsr etmiş, sonralar bu fəsil müstəqil əsərə çevrilmişdi.  Hazırda  kitab şəklində nəşr olunur. “Molla Nəsrəddin” jurnalına, təbii ki, daha çox İranla bağlı yazılara, bu ciddi maraq Janet xanımı  beynəlxalq konfranslarda dəfələrlə həmin mövzuda çıxışlara sövq etmişdi. Hələ 2000-ci ildə ABŞ iranşünaslarının öz təşkilatı - MESA-nın Florida ştatında  keçirilən növbəti konqresində isə Janet Afəri “Molla Nəsrəddin” haqqında ayrıca panel təşkil etmiş, Tadeuş Svyatoçovski başda olmaqla Amerika azərbaycanşünaslarının iştirak etdiyi bu panelə Bakıdan da alimlər dəvət olunmuşdu.  1997-ci ildən  Bakıdan tanıdığım Janet xanımın dəvəti ilə mən də bu konfransda “Molla Nəsrəddin”in Sovet dövrü haqqında məruzə ilə çıxış eləmişdim. Beləliklə, Janet xanımı bizim bu məşhur jurnalımızın xarici elmi dairələrdə əsl təbliğatçı hesab etmək olar. İranşünasların XIII beynəlxalq konqresində də təşkilatçısı olduğu paneldə həm  özü, həm də İrandan olan tədqiqatçı Zəhra Kazemi  məruzələrini “Molla Nəsrəddin” jurnalına həsr etmişlər.


    Salamankada başlayan beynəlxalq elmi məclisin elə ilk gününə təyin edilmiş və  “XIX-XX əsrlərdə Rusiya və Transqafqaz arasında  ədəbi və mədəni mübadilə” adlandırılmış panelə  onlayn vasitəsilə qoşulan Janet xanım  qonaqlarını  salamladıqdan və təqdim etdikdən sonra ilk sözü Nigar Gözəlovaya verir. “Bəhmən Mirzənin böyük kitabxanası Azərbaycan Əlyazmaları institutuna necə düşmüşdür" adlı  məruzəsində  Nigar xanım Qacarlar sülaləsini Çar Rusiyası, Cənubi Qafqaz və Azərbaycanla bağlayan şahzadə Bəhram Mirzə (Fətəli şahın nəvəsi, Abbas Mirzənin oğlu) və onun böyük ailəsi, eləcə də bu tarixi şəxsiyyətin Azərbaycan dilindəki əlyazmalarına haqqında danışır. Bəzi mübagisəli görünən məsələlərə aydınlıq gətirir. Məruzə slayd formatında görüntülərlə müşayiət olunur. Bu təqdimatın ən mühüm nöqtəsi, zənnimcə,  Bəhmən Mirzənin Qarabağdakı həyatı və Şuşadakı evinin işğaldan əvvəlki və sonrakı şəkillərinin müqayisəli nümayişidir.
   Paneldə iştirakçılardan əlavə 20-30 nəfər arasında dinləyici var. Bu,  yaxşı göstəricidir. Çünki eyni binada həmin vaxtda 11 panel işləyir və dinləyicilər əvvəldən seçdikləri məruzələrə qulaq asmaq üçün otaqları gəzməli olurlar. Janet xanım suallar hissəsini sona saxladığından Nigara və digər məruzəçilərə suallar verilmir.


  Daha sonra amerikalı gənc tədqiqatçı Kelsey Rise “Mirzə Ələkbər Sabir- həyatı və axirəti:....” mövzusunda olduqca maraqlı məruzə edir. Bizim üçün yeni bir söz deməsə də bəzi yanaşmaları fərqlidir. Burada qeyd edim ki, panelin başlığına çıxarılmasa da bütün məruzələrdə İran mövzusu əsas xətdir və Sabir haqqında böyük məhəbbətlə danışan Kelsi də diqqəti onun İranla bağlı satirik şerlərinin təhlilinə həsr edir. 2 dəfə Azərbaycan olmuş, bizim dildə bir az danışan bu gənc xanım olduqca səmimi, gülərüz, mehriban, ünsiyyətə tam açıq bir insandır. Məruzəsini Sabirin Azərnəşr tərəfindən 1922-ci ildə Bakıda nəşr olunmuş “Hop-hopnamə”si üzərində qurub. Bu kitabı ilk dəfə bizim Milli kitabxanada, daha sonra Prinston Universitetinin kitabxanasında görüb. Sabirin məhz Sovet dövrü daha geniş tanındığı və təbliğ olunduğu fikrindədir. Arada bir “proletar şairi” kəlməsini də işlədir. Məruzəsini Sabirlə bitirmir, 1941-ci ildə Sovet qoşunları ilə birgə İran Azərbaycanına daxil olmuş Sovet Azərbaycanı ziyalıları qrupunun yerli azərbaycanlı ziyalılar ilə əməkdaşlığından, xüsusilə Süleyman Rüstəmin bu sahədə fəaliyyətindən,  yeni “kəşf edilmiş”  Mirzə Əli Möcüzün satiralarına Sabirin təsirindən və s. bəhs edir.    
   Kelsidən sonra Janet xanım Afəri “Molla Nəsrəddin” və Transqafqazda iranlı diaspora icması” mövzusunda məruzəsini təqdim edir. Jurnal, onun naşirləri və əsas istiqamətləri haqqında ümumi məlumat verdikdən sonra Bakının neft mədənlərində işləyən, ən aşağı, ən hüquqsuz zümrə sayılan, istər İran məmurları, istər yerli sahibkarlar tərəfindən  hər addımda haqqı tapdalanan iranlı fəhlələrin acınacaqlı vəziyyətinin  “MN” jurnalı səhifələrində mütəmadi  və olduqca dəqiq əks olunduğunu vurğulayır. Məruzəçi jurnalın bu mövzuya, eləcə də ümumən İrana, Məşrutə inqilabına  böyük marağını onun naşirinin və ümumən o dövr Qafqazın yerli ziyalı-müsəlman mühitinin İrana bağlılığı ilə izah edir.
   Janet xanımdan sonra daha iki məruzəçi xanım onlayn vasitəsilə İrandan panelə qoşulurlar. Zəhra xanım Kazemi  “Molla Nəsrəddin” satirası və İran Məclisi” mövzusunda məruzə edir.  Əslində irəli sürülən fikirlərə görə çox ciddi tədqiqat sayıla biləcək bu məruzə, “MN” jurnalının İran Məclisi və xüsusilə onun İran Azərbaycanından olan üzvlərinə, eləcə də Təbriz Əncüməninə (Məşrutə inqilabın gedişində yaradılmış yerli özünüidarə qurumu) kəskin tənqidi münasibəti üzərində qurulub. “MN”-nin İranda qanun və konstitusiya anlayışlarının düzgün formalaşmadığı, “İran Konstitusiyası” planının dini anlayışlar və İran-islam mədəniyyəti ilə eyniləşdirildiyi, eləcə də ruhanilərin Parlamentdə aparıcı rolu və Təbriz Əncüməninin  fəaliyyətinin tənqid obyekti olması  kimi  fikirlər jurnalın gətirilən hər hansı iqtibas və nümunələrlə əsaslandırılmır. Məruzəçi son nəticədə “MN”-nin bütün bu arqumentlərini satirik şəkildə ifadə etməklə iranlıların Məclisi və Təbriz Əncümənini özlərinin “ümid evi” hesab etməkdə yanıldıqları kimi mövqeyini xüsusi  vurğulayır.  Bu ciddi təhlilin  doğurduğu sualları özüm üçün dəqiqləşdirirəm.
   Nəhayət sonuncu məruzə - İranlı tədqiqatçı Elham xanım Məlekzadənin “İran Tudə Partiyası və İranın Sovet İttifaqı ilə mədəni əlaqələri” mövzusunda çıxışının ümumiyyətlə informatik xarakter daşımaqla özündə bir sıra ziddiyyətli məqamları ehtiva etdirdiyi göz qabağındadır. Bir tərəfdən 1940-50-ci illərdə İranın yüksək hakim dairələrinin SSRİ ilə mədəni əlaqələr qurmaq üçün yaratdığı rəsmi qurumlar, onların İranın görkəmli elm, ədəbiyyat, incəsənət xadimlərindən ibarət üzvləri, Sovet səfirliyi və mədəniyyət naziri səviyyəsində yüksək dövlət məmurları ilə əməkdaşlığı haqqında məlumatlar verilir, digər tərəfdən yenicə yaradılmış İran Tüdə (Xalq) Partiyasının sanki bütün bu əlaqələrə yüksək təsir etmək imkanlarından  bəhs edilir. Məruzə çox ümumi mühakimələr üzərində qurulub.
   Məruzələr bitib, Janet xanım vaxtın azlığından diskussiyalar olmayacağını bildirərək panelə yekun rəy bildirmək üçün sözü mənə verir. Bu  panelin təşkilinə və bizləri dəvət etdiyinə görə Janet xanıma təşəkkür etdikdən sonra əvvəlcə məruzəçilərə nəzərdə tutduğum suallarımı verirəm. Qeyd edım ki, Janet xanımın təşəbbüsü ilə iştirakçılar öz məruzələrinin 3-5 səhifəlik xülasələrini tanış olmaq üçün əvvəlcədən mənə göndərmişdilər. Bu iş konfransın açılışına cəmi 1-2 gün qalmış görülsə də,  hər halda yol qabağı onlarla tanış ola bilmiş, ümumi təsəvvürüm yaranmışdı. Amma indi eşitdiklərim suallarımı xeyli artırıb. Təəssüf ki, bu haqda daha geniş yazmaq imkanım yoxdur. Amma ilk sualımı elə sonuncu məruzəçiyə verdikdə ilk xoşagəlməz məqam açıqlanır: SSRİ-nin əslində çox böyük ölkə - 15 respublikadan ibarət olduğu, və İranın da öz tarixi-mədəni ənənələri nəzərə alınarsa bu ölkənin konkret olaraq hansı Sovet respublikası ilə, hansı məsələlər üzrə, hansı tədbirlər keçirdiyinə dair konkret nümunələr göstərmək xahişimə Elham xanım heç bir cavab verə bilmir. Sovet Azərbaycanının, Orta Asiya sovet respublikalarının bu əlaqələr sistemində olub-olmadığı sualı da cavabsız qalır. Tudə partiyasının bu əlaqələrin yaranmasında və inkişafında təsirinə dair sonrakı suallarım və məruzəçinin müddəalarını təkzib edən arqumentlərim üzərində dayanmağa isə artıq ehtiyac görmürəm. İranlı xanım pərt olub, məruzənin ayrı-ayrı faktlar yığını olduğu, mövzunun tədqiq edilmədiyi kimi “təəssüfümün” arxasında duran qiyməti anladığı məlumdur.    
   Amma daha ciddi mükalimə hələ qabaqda - Zəhra Kazemi ilə imiş. Zəhra xanımın məruzəsində bir neçə məqamlara, o cümlədən “MN” jurnalının İran məclisi və Təbriz Əncüməni haqqında əsas  fikirlərinə diqqət çəkirəm. Daha sonra “Molla Nəsrəddin” deyərkən hər halda ümumən bir məcəllədən söhbət getdiyi nəzərə çatdırmaqla, Zəhra xanımdan xahiş edirəm  ki, bu səviyyədə ciddi tənqidi fikirlər söyləmiş konkret müəlliflərin 1-2-nin adlarını çəksin. Elham xanımdan fərqli olaraq, Zəhra xanım guya nəsə desin, amma mən  sualımı təkrar açıqladıqdan sonra   nəhayət etiraf edir ki,  cavab verməyə çətinlik çəkir. Bununla belə  dayanmır, sualımı hər halda "cavablandırmağa" çalışır. Əvvəlcə bu müəlliflərin yəqin ki, "iranlı" olduqlarını, mənim israrla “ad” istəyimdən sonra isə, mümkündür ki, “iranlı” olmadıqlarını bildirir, daha sonra “Əzim Əzimzadə, Sabir” adlarını çəkir. Bu “adların” kimliyini ona anladandan sonra da nələrsə deyir. Ona “kömək” etmək istəyirəm və “iranlı” olmayan, lakin həmin dövr İran Məclisinə dair ən ciddi təhlil-tənqidi məqalələrin konkret bir müəllifini – “İrane-nou” qəzetinin təsisçisi Məhəmməd Əmin Rəsulzadəni tanıyıb-tanımadığını soruşuram. Deyir ki, tanıyır, amma indi “MN”-dən danışdığı üçün dərinə  getmək istəmir. Mən də əgər bu mövzu üzərində təhqiqatını davam etdirərsə “MN” jurnalı və “İrane-nou” qəzetinin Cənubi Qafqazdan olan azərbaycanlı müəlliflərinin İran Məclisinə dair fikirləri arasında bir paralel aparmağı təklif edirəm.  Susur. Bu xanımın nəinki İran məclisinin aynası olmuş "İrane nou"qəzeti, deyəsən heç "MN" jurnalını belə oxumadığı aydın olsa da onun inadı qarşısında hər halda öz əsas sualımı vermək istəyirəm. “Molla Nəsrəddin”in İran məclisi, Təbriz Əncüməni, İran azərbaycanlılarının İran məclisindəki rolu, və ümumən İran və Məşrutə inqilabı mövzusuna bu qədər dərin marağının, eləcə də  Parlamentarizm və İran Məclisi haqda bu qədər sərt, tənqidi fikirlərinin  haradan qaynaqlandığını soruşuram. Və burada Zəhra xanımın dili açılır, necə açılır. Ən qısa şəkildə: çünki İran onların, yəni molla nəsrəddinçilərin və cənubi qafqazdakı əhalinin vətənidir, bu ölkə onlara doğmadır, Mirzə Cəlil naxçıvanlı idi, atası İrandan gəlmişdi və Naxçıvan da İranın bir parçası idi və s., və s. Təşıkkür edərək, “aydındır” deyib bu xanımın sözünü kəsmək, deyilənlər haqda öz fikirlərimi bildirmək istəyirəm, ilk dəqiqələrdə alınmır.


Narahatlığı üzündən görünən Janet xanım söhbətə qarışmalı olur, iranlı həmkarını susdurur və mənə "davam etməyi" buyurur. Bu “Zəhra xanım” məsələsinə daha qayıtmayaraq ümumən eşitdiyim bütün məruzələrdə yanlış bildiyim (çıxışımı daha rahat olsun deyə farsca edirəm,  iranşünasların konqresi ingilis dilli olsa da fars dili də  qəbulediləndir) bir məqama diqqət çəkirəm. Bu zaman  “iştibah” – “səhv” kəlməsini işlədirəm, və hiss edirəm ki, dinləyicilər son dərəcə diqqət kəsiliblər. 
      Əvvəlki məruzələrdə də (iranlı xanımlardan başqa Janet Afərinin özünü   və qismən Kelsi Risi də nəzərdə tuturam) “Molla Nəsrəddin” jurnalının İran azərbaycanlılarının irsinin bir hissəsi olduğu müddəasından tutmuş, Sabirin İrana həssas münasibətinə dair fikirlərin kökündə  hər iki Azərbaycanın İranla müştərək tarixi olduğu faktı danılmadan, hər halda sözü gedən dövrdə - XIX-XX əsrin əvvəllərində artıq Qafqaz Azərbaycanının və bu məkanda yaşayan azərbaycanlıları öz cənublu soydaşlarından fərqləndirməyin zəruriliyini vurğulayıram. 100 ilə yaxın bir dövrdə Rusiya imperiyasının bir tərkib hissəsi olmaqla bu ölkədən və onun vasitəsi ilə Qərbdən gələn qabaqcıl, demokratik, inqilabi fikirlərə daha açıq olan Qafqaz azərbaycanlı ziyalısı artıq yeni tip düşüncə daşıyıcısıdır. “Molla Nəsrəddin” də heç bir halda “İran hadisəsi” deyildir. Məruzələrin mövzusu İranla bağlı olsa da, bu jurnalın yalnız İran deyil, Rusiya inqilabı və Osmanlıda  “gənc türklər” hərəkatına da eyni dərəcədə diqqət göstərdiyi, ümumən bütün Şərq dünyasına və müsəlmanların ictimai, siyasi, mədəni durumuna, İslam dinindən başlamış, Azərbaycan dili məsələsinə qədər çox geniş mövzular  qaldırdığı və insanları düşünməyə vadar etdiyi üçün “Molla Nəsrəddin” bu qədər şöhrət qazanmış və geniş arealda tanınmışdır. Bu jurnalı elmi gündəmə gətirdiyi üçün və ümumən onunla bağlı bütün tədqiqatlarına görə Janet xanım Afəriyə bir daha, həm də Azərbaycan alimi kimi təşəkkürümü bildirirəm. Bu sözləri  geriyə boylanaraq , ekranda Janet xanıma birbaşa müraciətlə deyirəm. Janet xanım sakit, zənnimcə bir qədər gərgin  təbəssümlə cavab verir. Mənim çıxışım boyu Janet xanımın reaksiyasını müşahidə edən Nigarın qənaətinə görə bu gərginliyə səbəb  mənim sərt rəyimdən  deyil, dəvət etdiyi iranlı xanımların bu qədər hazırlıqzıs olduqlarından qaynaqlanır.   


    Daha sonra Kelsinin Sabirlə bağlı bəzi fikirlərinə də münasibət bildirirəm, onun hələ öz vaxtında "MN"- dəki satiraları ilə kifayət qədər tanındığı,"Hophopnamə" hələ Sovetlərə qədər Abbas Səhhət tərəfindən nəşr edildiyi, Sabir satirasının hədəflərinin çox geniş olduğu, və nəhayət, Sovet  Azərbaycanında həqiqətən ona çox yüksək qiymət  verilməsində, ilk abidənin məhz Sabirə qoyulmasında  müəyyən qədər ideoloji baxımdan faydalanmaq  məqamının da varlığı nəzərə alınmaqla Sabirin bununla belə hətta Sovet dövrü də heç də "proletar" deyil, məhz "milli" şair kimi geniş tədqiq edildiyini vurğulayıram. Kelsi başının hərəkəti və gülər üzü  ilə mənimlə tam razılaşdığını bildirir. 
  Çıxışımı Nigarın  məruzəsinə münasibətlə bitirirəm. Belə ki, Qacarlar nəslinin öz taleyini Rusiya İmperiyası və Qafqaz Azərbaycanı ilə bağlamış bir qolu - Bəhmən Mirzənin və onun məşhur hərbçi övladlarının timsalını   həm də İran və Qafqaz Azərbaycanı məsələsində yuxarıdakı müddəalarıma konkret nümunə kimi gətirirəm.  Bəhmən Mirzə Qacarın oğul və nəvələrindən 18 nəfərin  Rusiya ordusunda xidmət etməklə ən yüksək  rütbələrə  yüksəlməsi, daha sonra Azərbaycan Cümhuriyyəti ordusunun təşəkkülündə iştirakı  artıq İrandan qoparaq  yeni bir statusda azərbaycanlı obrazının yaranmasının göstəricisidir. Digər misallar da çəkməklə  artıq bizim Azərbaycanın mövcudluğu ilə barışmaq vaxtının çoxdan yetişdiyini elmi şəkildə əsaslandırıram. 


     Sonra  Bəhmən Mirzənin Rusiya təbəəliyinə keçərkən vaxtilə öz yeni iqamətgahı üçün Qarabağı seçdiyini, burada  özünə yurd saldığını vurğulamaqla dinləyicilərdən bayaq Nigar Gözəlovanın  təqdimatında bu tarixi şəxsiyyətin Şuşadakı evinin erməni işğalından qabaqkı  və erməni vandalları tərəfindən tamamilə dağıdılmış şəkillərini bir daha göz önünə  gətirməyi xahiş edirəm. “İndi Şuşa azaddır. Azərbaycan ordusu Qarabağın bu tarixi paytaxtını düşməndən təmizlədi və Azərbaycan dövləti bütün digər tarixi abidələr kimi Bəhmən Mirzənin də Şuşadakı evini bərpa və abad edəcəkdir” – qənaətimi bildirirəm və hamını Şuşaya dəvət edirəm. 
     Janet xanım panelə yekun vurur, mənə məruzələrə bu qədər ciddi və dərindən yanaşdığım üçün xüsusi təşəkkür edir və paneldəki iştirakçılara   Azərbaycandan gəlmiş qonaqlar - mənimlə Nigarın elmi fəaliyyəti haqqında  yenidən, daha ətraflı məlumat verir. Bu təkrar təqdimatı bir daha panelin həqiqətən “Azərbaycan” adı ilə keçdiyinin təsdiqi kimi qiymətləndirirəm.  


   Lakin azərbaycanlı qonaqların çıxışlarının oyatdığı ən maraqlı məqam hələ qabaqdaymış.  Belə ki, yüksək və nikbin notda yekun nitqləri bitər-bitməz dinləyicilərin arasından bir qadın az qala gözü yaşlı mənə yaxınlaşaraq “İcazə verin sizi bağrıma basım, Şuşadan, Qarabağdan danışarkən elə bil bacımı, doğmamı dinləyirdim” deyir və qucaqlayır. Məlum olur ki, 83 yaşlı Fatimə xanım Sövdavar Fərmanfərmaiyan  Bəhmən Mirzə Qacarın nəslindəndir,  anası tərəfdən isə Cavanşirlərdəndir. Öz soy-kökünü yaxşı bilən bu xanım 2 dəfə Azərbaycana gəlib, öz qohumlarını tapıb, Şəkiyə gedib, təbii ki, Qarabağa, Şuşaya qalxa bilməyib. Bəhmən Mirzənin məzarının Bərdədə olduğundan  xəbəri var, amma oranı da ziyarət edə bilməyib. Son illər isə Bakı ilə əlaqəsi sanki kəsilib, qohumu Çingiz Qacarın sağ olub-olmadığını soruşur və vəfatı xəbərindən kədərlənir. Amma indi, bu paneldən çox böyük impuls aldığını və əgər səhhəti imkan verərsə mütləq Azərbaycana gəlmək və Şuşaya  getmək arzusunu bildirir.
   Beləliklə, İran və “Molla Nəsrəddin”lə başlanan panel Azərbaycan və Şuşa ruhiyyəsi ilə başa çatır...
Amma konqres öz işini davam etdirir.
   İzləyin...
ДРУГИЕ НОВОСТИ
ВСЕ НОВОСТИ
18:54İRANDA XALQ HÖKUMƏTİNİN XALQI VƏ ONUN "DÜŞMƏNLƏRİ"- DAXİLİ İSTİKBARI12:33«Пурым не свято, а троска не хвароба»: март 1924-го14:13Езиды отмечают праздник наступления нового года «Клоча Саре Сале»13:19Астрономы создали новую карту Вселенной с 1,3 млн сверхмассивных черных дыр18:13LƏZGİ ÇÖRƏYİ - ХЬРАН ФУ11:13Alagöz kəndində XIII əsrə aid Yəhudi (Xəzər?) qəbiristanlığı.21:38Что стоит за решением США построить порт в Газе?19:06İRAN ÖZ AMPLUASINDA20:44Цифровая зависимость ухудшает как физическое, так и психическое здоровье20:15Fransanın İrana qarşı tarixi düşmənçiliyi20:25С грустью вдыхая людей безразличие, Ангел страдает в собачьем обличии…21:58«ТРАДИЦИОННЫЕ КАЛЕНДАРНЫЕ ОБРЯДЫ ТАТАРСКОГО НАРОДА»21:12TATAR XALQININ BAHAR BAYRAMLARI22:59В Баку состоялся Фестиваль татарской кухни18:03Qonşun İran olsa12:35«Новруз» и «Эргенекон» в понимании наших предков11:30Русский праздник Навруз19:28Гагаузия меж двух огней: почему автономия оказалась в центре конфликта с Кишиневом.13:41Мэрцишор – мартовское очарование. О празднике, его символе, исторических находках, легендах и традициях13:18Казахстанский каллиграф, обучавшийся мастерству в Турции, представил свои работы в Астане20:55Армения, созданая как антиосманский и антиперсидский проект для современной России полностью утратил свое значение00:1528 февраля отмечается Всемирный день татарской кухни.16:24İRANIN SEÇİMSİZ SEÇKİLƏRİ16:18Межэтнические брачные союзы: чем они хороши или плохи16:41Novruzun ilk çərşənbəsi - Su çərşənbəsi günüdür16:05Казахстан превратился в важного торгового партнера ЕС в Центральной Азии17:50Айдар - особая традиция в Казахстане сохранять прядь волос на макушке у мальчиков14:06Англо-аргентинский территориальный спор вновь стал актуальным13:48İKİ TƏBRİZ ÜSYANI16:42Искусственно деформированный череп из некрополя Кухуроба22:02Ильхам Алиев: Тюркский мир - это наша семья21:50SEPAH MƏNTİQİ18:49İRAN DÜŞMƏNLƏRƏ “KİŞ(ŞAH)” DEYİB, “MAT” ETDİ16:31Турецкие ученые: Рост числа айсбергов в Южном океане - свидетельство изменения климата16:49ВРЕМЯ ЦВЕТЕНИЯ ЛЮБВИ16:37Почему Караван идет, ... или oбращение к российским ученым09:01Узбекистан создаёт новую национальную систему общественной безопасности09:00Узбекистан укрепляет основы политической стабильности, укрепляя межэтническое согласие и дружественную обстановку в Центральной Азии16:03Слово о Великом Устаде кумыкского народа15:04Праздник Саде в Иране: победа над силами тьмы, мороза и холода18:36Сагаалган (Цаган Сар) 2024: история и традиции буддийского праздника18:13Президент Монголии издал указ о продвижении музыкального инструмента морин хуур14:50Məhəmməd Əmin Rəsulzadə 140 (I yazı): Rəsulzadə və İran inqilabı11:28İran’da Türk Kimliği10:22Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin Mavi Vatan’daki önemi nedir18:49გულნარა ინანჯის ცხოვრება საზღვრების გარეშე08:52KİÇİK ÇİLLƏ –YALQUZAQ ayı başlayır18:33Отношения Ирана и России: от исламской революции до наших дней (ЧастьIII)18:20Будет снят узбекско-азербайджанский фильм о Максуде Шейхзаде13:33LAZLAR KİMDİR?18:41В античном городе Дара в Турции найден канал возрастом 1500 лет13:37Фильм иранских режиссеров номинирован на премию «Золотой медведь» Берлинского кинофестиваля17:12Отношения Ирана и России: от исламской революции до наших дней (Часть II)16:50Отношения Ирана и России: от исламской революции до наших дней ( I часть)18:22Традиционные шоу в лесу баобабов в Сенегале предлагают туристам красочные фрагменты культуры страны18:42Первая пилотируемая космическая миссия - национальная гордость Турции15:38Страны Центральной Азии заявили о поддержке принципа «одного Китая»14:07Как талибы уничтожают память о самом известном полевом командире хазарейцев17:44RƏSULZADƏ – 140 “II Beynəlxalq Rəsulzadə Qiraətləri” 2.17:42RƏSULZADƏ – 140 “II Beynəlxalq Rəsulzadə Qiraətləri” 1.14:50Власти Казахстана исключили «Талибан» из списка запрещенных в стране организаций13:09Azər Cəfərov: Müasir İran cəmiyyəti iqtidarın bəhailərə qarşı talan və təzyiqlərinə qatılmır22:00İranda "Aşıqlar incəsənət ensiklopediyası"nın təqdimat mərasimi olacaq22:32В Украине ПЦУ впервые отмечает Рождество 25 декабря – а не 7 января11:29Gazze'deki savaşın Doğu Akdeniz'deki gaz sahalarının gelecekteki gelişimi üzerinde uzun vadeli sonuçları olabilir11:20Лефкоша отреагировала на шаги Южного Кипра по «Национальному морскому пространственному планированию»18:39İran milli kimliyində fars dili üçün yaranan təhlükə22:16Более 19,4 тысячи этнических казахов получили статус кандаса с начала года12:59TÜRKLERDE GÜNEŞE SAYGI: ÇİLE GECESİ19:31Разница империи и многонационального государства очень разительна с либеральным прочтением19:21Доходы Монголии от туризма впервые составили $1 млрд19:12Çılə id19:06“QARAQIŞ”, YƏNİ “BÖYÜK ÇİLLƏ” BAŞLAYIR20:28Pope Francis approves Catholic blessings for same-sex couples, but not for marriage20:04Papa Fransisk eyni cinsli izdivaclara İCAZƏ VERMƏYİB19:03Навруз как феномен мировой культуры. Часть II19:02Навруз как феномен мировой культуры. Часть I19:00Еврейская культура не всегда была ответом на нееврейскую культуру18:45Mossad's assassination threat and the reaction of Turkish intelligence16:30Vision of ‘Türkiye's century’: Türkiye as a system-building actor16:10В Москве прошла конференция: «Народы Молдовы в России - дружба на века».18:25Türkiye'nin ilk uzay yolcusu Gezeravcı'nın 9 Ocak'ta uzaya gönderilmesi planlanıyor16:10Sovet-İran danışıqlarının müvəffəqiyyətlə başa çatdırılması12:24В турецкой Конье чтят наследие великого поэта-мистика «Мевляны»12:19Никто из официальных лиц и спортивных чиновников России и Беларуси на Олимпиаду не будут приглашены16:15Узбекистан устремлен к «зеленой» экономике16:08Обеспечение конституционных прав граждан - основной вектор реализации социальной политики Узбекистана15:57Конституционные основы развития свободной рыночной экономики в Узбекистане15:46Усиление конституционных основ деятельности национальных институтов по правам человека в Узбекистане15:30Конституция Узбекистана в новой редакции — правовая основа устойчивого развития18:24Enhancing the Guarantees of Human Rights Protection in the New Constitution of Uzbekistan18:16Усиление гарантий защиты прав человека в новой Конституции Узбекистана11:13Uzbekistan is fortifying the foundations of political stability by strengthening interethnic harmony and friendship in Central Asia11:04Uzbekistan is creating a new national public security system21:40TÜRK BOYLARINDA KAMÇI21:50Президент Молдовы: Наш путь с Румынией общий – наше место вместе в ЕС21:41Klaipėdos I. Kanto viešosios bibliotekos direktorė Renata Rudienė: „Gimtasis Lazdijų kraštas visada užims dalelę širdies“13:44Xanlar Həmidin yeni şerləri "Ethnoglobus.az"-ın təqdimatında12:59Qarabağ xanlığı və ləzgilər11:21Антропологические материалы из Хошбулага (Азербайджанская Республика)18:08İnqilabçılar diyarı İran20:23Смерть и эволюция человека16:02Захватчики "Галактики": станут ли хуситы новой военной силой в Красном море17:00УРАРТСКАЯ «ДВОРЦОВАЯ КЕРАМИКА» НА ПОСЕЛЕНИИ ХУДУТЕПЕ (АЗЕРБАЙДЖАНСКАЯ РЕСПУБЛИКА)17:0640 yıllık varlık mücadelesi: KKTC dimdik ayakta11:46В Тегеране спорят о вариантах участия в войне против Израиля20:01İSLAM VƏ ƏRƏB DÜNYASININ HƏMAS- İSRAİL MÜHARİBƏSİNƏ MÜNASİBƏTİ14:38ИЗ ИСТОРИИ ИЗУЧЕНИЯ ТАЛЫШСКОГО ЯЗЫКА13:58Чи чIалан куьгьне къатар18:39Влияние Мирзы Фатали Ахундова на судьбу родного народа оказалось безмерным.18:28“EGYPTIAN STATUE”, REVEALED IN THE SOUTH-EASTERN REGION OF AZERBAIJAN, IN THE SYSTEM OF ANCIENT CULTURAL AND TRADE RELATIONS12:42Şöhrətpərəstlik bəladır20:14TALIŞ - MUĞAN BÖLGƏSİ ARXEOLOJİ TƏDQİQATLARDA11:10В Таджикистане официально и одновременно работают посольства двух афганских правительств10:56İsrail -Həmas qarşıdurması və fürsətcil İran14:34Институт Гэллапа признал Таджикистан самой безопасной страной в мире14:27Ташкентский саммит: новые перспективы для широкого сотрудничества стран ОЭС14:06Ethnic Russian Men Disappearing in Heartland and Being Replaced by Immigrants, Demographers Say13:58Ashgabat May Soon Follow Baku in Defining Ties with Turkey with the Formula ‘One Nation, Two States,’ Turkish and Russian Commentators Say15:43История жизни героя первой Карабахской войны издана в виде книги в Казахстане15:33Türk Devletleri Teşkilatı Zirvesi: 21. yüzyıl bir Türk yüzyılı olabilir mi?14:01Karabakh victory: Enhanced cooperation in region18:41Южно-Китайское море: новый зигзаг конфронтации?13:32В Стамбуле состоялся медиа-саммит информагентств тюркских государств14:51На острове Корфу хранятся артефакты культурного наследия Узбекистана12:29Azərbaycanca-haputca lüğət dərc olunub12:23Azərbaycanda "Talış dili" dərsliyi dərc olunub16:06Большая Евразия и Великий Туран: возможно ли взаимодействие?11:27В Китае открылся футуристичный Музей научной фантастики11:06Люди по всей Европе тысячелетиями ели «пищу маргиналов»20:32Древние карты Казахского государства показали на выставке17:22В Каратальском районе открыт новый историко-краеведческий музей17:02В Азербайджане продолжаются учения «Мустафа Кемаль Ататюрк - 2023»19:10Армия Израиля атаковала объекты «Хезболлы» на юге Ливана19:02«Хезболла» сообщила о новых атаках против Израиля18:56Türkiye’deki kazılarda yeni Hint-Avrupa dili keşfedildi19:46İRAN-AMERİKA MÜHARİBƏSİ19:24Истории казахстанских азербайджанцев19:16Как живут казахи в Азербайджане18:57Байден: Израиль не причастен к удару по больнице в Газе21:28KİMİN ƏRAZİSİ, KİMİN İQTİSADİYYATI DAHA BÖYÜKDÜR?12:49“Milli-mənəvi dəyərlərin və ictimai davranış qaydalarının təbliği” mövzusunda tədbir keçirilib12:15„Hamasi liidritel pole Gaza jaoks normaalset elu vaja, nemad elavad välismaal.“ Politoloog selgitab, kus on tänase konflikti juured11:26Why has the Gaza ground invasion been delayed since Friday?10:48Fələstin Dövlətinin Azərbaycan Respublikasındakı Səfiri Nassir Abdul Karim Abdul Rahimin bəyanatı10:40Statement by the Ambassador of the State of Palestine to Azerbaijan Nassir Abdul Karim Abdul Rahim18:02Жители Баку знакомятся с казахской культурой17:57Bakı sakinləri qazax mədəniyyəti ilə tanış olurlar17:51Баку тұрғындары қазақ мәдениетімен танысуда17:57Русский язык в школах стран ЕАЭС и Азербайджана17:50Израиль впервые с 2006 года применил РСЗО в Газе17:41Из каких стран ЕАЭС в Азербайджан чаще всего приезжают туристы18:37Азербайджанская полиция несет службу на пунктах, освобожденных российскими миротворцами в Карабахе18:211941-1946-cı illərdə Cənubi Azərbaycanda xalqın milli özünüdərk prosesinin yüksəlişi və Azərbaycan dilinin mövqeyi18:14Rza Azəri: Mühüm bir sənəd14:26Fələstin Xarici İşlər və Qürbətçilər Nazirliyinin Bəyanatı21:02Труби шофар!!!13:49ХАМАС объявил Израилю войну14:40На Ташкентском кинофестивале состоялся форум культурной организации ТЮРКСОЙ14:24İRANDA KAPİTALİST, YOXSA XALQ HÖKUMƏTİDİR?11:34“Milli-mənəvi dəyərlərin və ictimai davranş qaydalarının təbliği” mövzusunda tədbir keçirilib.13:30İSLAM İLƏ XRİSTİANLIQ ARASINDA SÜLHÜN ELÇİSİ - ASSİZİLİ FRANSİSK18:57По случаю праздника Середины осени и Дня образования КНР оффшорные беспошлинные продажи в провинции Хайнань составили 426 млн юаней14:21МИД Турции: Организация тюркских государств служит делу мира и стабильности14:08Şuşalı qəhrəman İsrafil İbrahimova həsr olunmuş "Yalnız irəli-4" sənədli filmi nümayiş olunub10:07В Азербайджане издана монография "Этнокультурные сообщества Шахдага: между прошлым и будущим"09:43" Şaxdağın etnomədəni cəmiyyətləri: keçmiş ilə gələcək arasında" adlı monoqrafiya dərc olunub.17:42Peşmerge Kerkük'e geri mi dönüyor?17:23Путь урегулированию на Кипре - принцип двух государств17:15Beynəlxalq radio Qarabağda fəaliyyətə başladı: xəbərlər həm də erməni dilində təqdim ediləcək18:53Президент Байден встречается с премьер-министром Нетаниягу и оказывает на него давление18:24В Анкаре стартовал Фестиваль мировых культур с участием посольств 55 стран20:59Азербайджанцы Молдовы выступают против минного терроризма Армении15:16Антитеррористическая операция Азербайджана в Карабахе15:10В Евлахе завершилась встреча представителей властей Азербайджана и армянских жителей Карабаха19:19Туранские пустыни включены в список Всемирного природного наследия ЮНЕСКО17:28İmadəddin Nəsimi haqqında İranda tədqiqatlar16:26A Human Rights Report on the Azerbaijani Turks in Iran: April-June 202316:14Минобороны Азербайджана: В Карабахе начаты локальные антитеррористические мероприятия17:09Веха турецко-японской дипломатии: фрегат «Эртугрул»20:20В Баку состоялось праздничное мероприятие, посвященное еврейскому Новому году19:50Türk-Japon diplomasisinin miladı: Ertuğrul Fırkateyni18:24Ильхам Алиев рассказал о новой сфере сотрудничества между Азербайджаном и странами Центральной Азии19:00В Кыргызстане пройдет Конгресс «История тюркских государств»17:25Путин отметил важность реализации масштабных проектов на Дальнем Востоке13:24Карстовые воронки в Турции: причины их возникновения19:31Президент Алиев принял министров тюркских государств17:53В столице Татарстана продолжается фестиваль мусульманского кино11:2331 Ağustos günü çekilen iki telgraf14:40На матрице истины:Родословная армян и урартийская концепция (Продолжение)14:33На матрице истины:Родословная армян и урартийская концепция13:17На матрице истины ( Продолжение)13:09На матрице истины20:25К чему стремится Иран, вступая в БРИКС?16:17В Казахстане возрождают редкую породу собак12:19Дом для Матрешки13:26Sepah emissarının Gürcüstanda din adı altında fəaliyyəti19:49Белуджские сепаратисты столкнулись с проникновением исламских террористов19:35Узбекистан и Азербайджан создали Высший межгосударственный совет19:08Политические манипуляции Армении в Лачинском коридоре
САМОЕ ЧИТАЕМОЕ
  1. Узбекистан укрепляет основы политической стабильности, укрепляя межэтническое согласие и дружественную обстановку в Центральной Азии
  2. «Новруз» и «Эргенекон» в понимании наших предков
  3. Alagöz kəndində XIII əsrə aid Yəhudi (Xəzər?) qəbiristanlığı.
  4. Русский праздник Навруз
  5. Слово о Великом Устаде кумыкского народа
  6. ВРЕМЯ ЦВЕТЕНИЯ ЛЮБВИ
  7. Узбекистан создаёт новую национальную систему общественной безопасности
  8. Сагаалган (Цаган Сар) 2024: история и традиции буддийского праздника
  9. გულნარა ინანჯის ცხოვრება საზღვრების გარეშე
  10. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin Mavi Vatan’daki önemi nedir
  11. TATAR XALQININ BAHAR BAYRAMLARI
  12. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə 140 (I yazı): Rəsulzadə və İran inqilabı
  13. Почему Караван идет, ... или oбращение к российским ученым
  14. В Баку состоялся Фестиваль татарской кухни
  15. Novruzun ilk çərşənbəsi - Su çərşənbəsi günüdür
  16. Президент Монголии издал указ о продвижении музыкального инструмента морин хуур
  17. SEPAH MƏNTİQİ
  18. KİÇİK ÇİLLƏ –YALQUZAQ ayı başlayır
  19. İRAN DÜŞMƏNLƏRƏ “KİŞ(ŞAH)” DEYİB, “MAT” ETDİ
  20. Ильхам Алиев: Тюркский мир - это наша семья
  21. Армения, созданая как антиосманский и антиперсидский проект для современной России полностью утратил свое значение
  22. Мэрцишор – мартовское очарование. О празднике, его символе, исторических находках, легендах и традициях
  23. Англо-аргентинский территориальный спор вновь стал актуальным
  24. İran’da Türk Kimliği
  25. Айдар - особая традиция в Казахстане сохранять прядь волос на макушке у мальчиков
  26. Искусственно деформированный череп из некрополя Кухуроба
  27. İKİ TƏBRİZ ÜSYANI
  28. Qonşun İran olsa
  29. Отношения Ирана и России: от исламской революции до наших дней (ЧастьIII)
  30. Турецкие ученые: Рост числа айсбергов в Южном океане - свидетельство изменения климата
  31. Праздник Саде в Иране: победа над силами тьмы, мороза и холода
  32. «ТРАДИЦИОННЫЕ КАЛЕНДАРНЫЕ ОБРЯДЫ ТАТАРСКОГО НАРОДА»
  33. Казахстан превратился в важного торгового партнера ЕС в Центральной Азии
  34. 28 февраля отмечается Всемирный день татарской кухни.
  35. Межэтнические брачные союзы: чем они хороши или плохи
  36. İRANIN SEÇİMSİZ SEÇKİLƏRİ
  37. Гагаузия меж двух огней: почему автономия оказалась в центре конфликта с Кишиневом.
  38. Казахстанский каллиграф, обучавшийся мастерству в Турции, представил свои работы в Астане
  39. С грустью вдыхая людей безразличие, Ангел страдает в собачьем обличии…
  40. İRAN ÖZ AMPLUASINDA
ОПРОС

Где будете встречать Новый год?


 
«    Mart 2024    »
B.e.Ç.a.ÇC.a.CŞB
 123
45678910
11121314151617
18192021222324
25262728293031
ГАЛЕРЕЯ