Papa Fransisk eyni cinsli izdivaclara İCAZƏ VERMƏYİB

19-12-2023, 20:04
РЕЛИГИЯ

Ethnoglobus.az
Toral Ağayev, Katolik Kilsəsinin Apostol Prefekturasının Mətbuat xidmətinin rəhbəri
Foto: 
Tiziana Fabi / AFP via Getty Images

ROMA PAPASI FRANSİSK EYNİCİNSLİ CÜTLÜKLƏRİN KİLSƏ NİKAHINA DAXİL OLMALARINA, ONLARIN MÜLKİ İZDİVACINA XEYİRDUA VERİLMƏSİNƏ RAZILIQ VERMƏYİB

Papa Fransisk eyni cinsli izdivaclara İCAZƏ VERMƏYİB. Vatikanın rəsmi saytında dərc edilən "Fiducia Supplicans" bəyannaməsi, eyni cinsli münasibətdə və ya boşandıqdan sonra yeni izdivacda olan insanlara xeyir-dua verməyə imkan yaradır, lakin bu xeyir-dua onların statusunu heç bir halda təsdiq etməməlidir və nikah görüntüsünü belə yaratmamalıdır. 

KATOLİK KİLSƏSİNİN NİKAH VƏ AİLƏ HAQQINDA TƏLİMİ DƏYİŞMİR VƏ BELƏ BİR XEYİR-DUA HƏMİN İZDİVACLARIN KİLSƏ TƏRƏFİNDƏN QƏBUL OLUNMASI ANLAMINA GƏLMİR. 

Bütün bunların nə demək olduğunu və hansı şərtlərdə mümkün olduğunu izah edirik.

Əgər iki nəfər, hətda onların “cütlük” kimi vəziyyətləri “qeyri-müntəzəm” olsa belə (yəni qeyri-standart, eynicinsli cütlüklərdə və ya əvvəllər evli olub, lakin boşanmış cütlüklərdə olduğu kimi) keşişdən xeyir-dua istəsə, o zaman katolik keşişi belə xeyir-duanı verməyə razılıq verə bilər.  Bununla belə, pastoral (ruhani bələdçilik) mərhəməti jestini icra edərkən, nikah ayininə bənzəyə biləcək istənilən elementlərdən qaçmaq lazımdır. 

18 dekabr 2023-cü ildə İman Doktrinaları Dikasteriyası tərəfindən dərc edilmiş və Papa Fransisk tərəfindən təsdiq edilmiş xeyir-duaların pastoral əhəmiyyətinə dair "Fiducia Supplicans" Bəyannaməsində məhz bundan bəxs edilir. 

Həmin sənəddə xeyir-dua mövzusu tədqiq olnur və ritual və liturgik xeyir-duaları, eyni zamanda xalq təqvası jestlərinə mənaca daha yaxın olan müxtəlif vəziyyətlərdə spontan verilən xeyirdualar arasında fərqlər qoyulur. Əxlaq haqqında xristian təliminin normalarına uyğun yaşamayan, lakin buna baxmayaraq həlimliklə və təvəzzökarcasına xeyirdua istəyənlərə belə xeyirduanın verilməsinin mümkünlüyü məhz bu ikinci kateqoriyada – yəni “xalq təqvası jestləri” kateqoriyasında baxılır.  

Bəyannamə Nikah Ayinində verilən xeyir-duanın mənasını açıqlayır (4-6-cı bəndlər), eyni zamanda “nikah olanın və nikaha zidd olanın arasında çaşqınlıq yaradan ayin və duaların yolverilməzliyini” bəyan edir, “nikah olmayanın nikah kimi tanınmasına” gətirə biləcək bütün eyham və işarələrdən qaçmağı bəyan edir.  “Fiducia Supplicans” Bəyənnamədə bir daha vurğulanır ki, “Dəyişilməz Katolik Doktrinasına” görə cinsi əlaqə yalnız kişi və qadın arasında bağlanan nikah kontekstində qanuni sayılır. 

Bəyannamənin ikinci geniş hissəsində (7-30-cu bəndlər) insanlara, ibadət obyektlərinə və yaşayış yerlərinə verilən müxtəlif xeyirduaların mənası təhlil edilir. Bəyannamə xatırladır ki, “ciddi liturgik nöqteyi-nəzərdən” xeyir-dua onu tələb edir ki, xeyir-duanı alan “Kilsənin İman Təlimi ilə ifadə olunan Allahın İradəsinə uyğun olsun”. 

Bəyannamədə qeyd edilir ki, “xüsusi liturgiya ayini vasitəsilə müəyyən insan münasibətinə xeyir-dua verilərkən xeyirduanı alan tərəf Allahın xilqətinə dair niyyətlərinə uyğun olmalıdır” (n. 11). 

BUNA GÖRƏ DƏ KİLSƏNİN EYNİ CİNSLİ VƏ YA NİZAMSIZ CÜTLÜKLƏRƏ LİTURGİK (yəni Kilsənin rəsmi ayini vasitəsilə) XEYİRDUA VERMƏK HÜQUQU YOXDUR. 

Eyni zamanda, xeyir-dua mənasını yalnız bu nəzər nöqtəsi ilə məhdudlaşdırmaq riskindən qaçmaq lazımdır. Məsələn, sadə bir xeyir-duanın verilməsi üçün “rəsmi (Sirrli Ayin vasitəsilə) xeyirduanın verilməsi üçün tələb olunan eyni əxlaqi şərtlərə” uyğunluğu gözləmək kimi maneələr. 

Müqəddəs Yazıları təhlil etdikdən sonra Bəyannamə xeyir-duaların teoloji və pastoral (ruhani bələdçillik) anlayışını təklif edir. Xeyir-dua istəyənlər həyatlarında “Allahın xilasedici varlığına ehtiyac duyduqlarını” göstərir və “Allahdan kömək istəmələrini, daha yaxşı yaşamaq diləyini və daha yaxşı yaşamağa kömək edə biləcək Səmavi Ataya etibarı” ifadə edirlər (b. 21). ) 

Belə xahiş hər cəhətdən təqdir edilməli, müşayiət olunmalı və minnətdarlıqla qəbul edilməlidir. Spontan olaraq xeyirdua istəməyə gələn insanlar bu istəklə fövqəltəbiiliyə səmimiyyətlə  açıq olduqlarını, yalnız öz güclərinə arxalanmadıqlarını, Allaha ehtiyaclarını və bu dünyanın dar çərçivələrindən çıxmaq istəklərini nümayiş etdirirlər.

Bu xahiş, başqa bir şeyi əvəz etməyə çalışmadıqda, "LİTURGİK ÇƏRÇİVƏDƏN KƏNARDA" iman və ata mərhəməti ilə qəbul edilməlidir (bənd 23).

Bəyannamə təsdiq edir ki, bu cür xeyir-dua “heçnə tələb etmədən hamıya təklif olunur” və insanlara, onların etdikləri səhvlərinə baxmayaraq hələ də xeyir-dualı olduqlarını hiss etməyə kömək edir, çünki “onların Səmavi Ataları onlara yaxşılıq arzulamaqda davam edir və sonda onların da yaxşılığa açılacaqlarına ümid edir.” (27-ci bənd).

Buna görə də, Kilsə öz pastoral (ruhani bələdçilik) xidmətini müəyyən doktrinal və ya intizam sxemlərinin fiksajlanmış təbiətinə əsaslandırmaqdan çəkinməlidir, xüsusən də əgər onlar “narsisist və avtoritar elitizmə gətirib çıxarırsa, harada ki insan müjdə vermək əvəzinə başqalarını təhlil edib təsnif edir və qapıları Allahın lütfünə açmaq əvəzinə, güc sınaqlar və yoxlamalara sərf olunur." Beləliklə, insanlar xeyir-dua istədikdə, onlar əvvəlcədən mənəvi kamilliyə ehtiyac duymamalıdırlar,  - Bəyannamədə qeyd olunur.

Bu cür hallar üçün “prosedurlar və ya rituallar” müəyyən etmək məqsədəuyğun olmasa da, keşiş “heç bir şəkildə nikahla müqayisə oluna bilməyəcək izdivacda olmaqlarına baxmayaraq, özlərini Rəbbə və Onun Mərhəmətinə əmanət etməyi, Onun köməyinə müraciət etməyi və Onun məhəbbət və həqiqət niyyətini daha yaxşı başa düşmək üçün yönəldilmək istəyən” insanların duasına qoşula bilər (bənd 30).

Bəyannamənin üçüncü hissəsi (31-41-ci bəndlər), yuxarıda göstərilənlərin hamısı ilə eyni zamanda, “özünü kimsəsiz və Allahın köməyinə ehtiyacı olan hesab edənlər, lakin öz statuslarını qanuniləşdirmək iddiasında olmayanlar, həyatlarında və münasibətlərində doğru, yaxşı və insani dəyəri olan hər şeyin Müqəddəs Ruhun iştirakı ilə zənginləşdirilməsi, sağalması və yüksəldilməsi üçün yalvaranlar” üçün əlamət olan bu xeyirduaların mümkünlüyünü izah edir.” (n. 31).

Sənəddə qeyd edilir ki, bu xeyir-duaların mütləq şəkildə Xeyirdualar Kitabında konkret mətnə və ya rəsmi, tənzimlənmiş prosedura çevrilməsinə ehtiyac yoxdur, “lakin konkret şəraitdə praktiki pastoral müdrikliyə həvalə edilməlidir”. 

Bu səbəbdən, yeparxiya, Yepiskoplar Konfransı və ya hər hansı digər kilsə strukturu “nizamsız vəziyyətdə olan cütllüklərə xeyir-dua vermək ritualını nə nəzərdə tutmalı, nə də təşviq etməlidir. Eyni zamanda, hər hansı bir vəziyyətdə olan və sadə bir xeyir-dua ilə Allahdan kömək diləyən insanlara Kilsənin yaxınlığı üçün maneələr törədilməməli və Kilsənin onlara yaxınlığı qadağan edilməməlidir.  

Həmçinin aydınlaşdırılır ki, “hər hansı bir çaşqınlıq və ya qalmaqalın qarşısını almaq üçün qeyri-müntəzəm vəziyyətdə olan cütlüklər xeyir-dua istədikdə, bu hətta liturgik kitablarda nəzərdə tutulan ayinlərdən kənarda baş versə belə, həmin xeyirdua heç vaxt mülki nikah mərasimlərlə (dövlət qyediyyatı) eyni vaxtda yerinə yetirilə bilməz. 

Həmçinin belə bir xeyir-dua Kilsənin Nikah Ayinində istifadə edilən hər hansı bir liturgik paltar, jest və ya sözlərdən istifadə etməklə həyata keçirilə bilməz. (maddə 39)

 “Həqiqətən də, liturgiyaya xas olan ritual formalar vasitəsilə deyil, Kilsənin ana ürəyinin ifadəsi kimi verilən bu xeyir-dualar vasitəsilə heç nəyi qanuniləşdirmək niyyəti yoxdur, əksinə, öz həyatını Allaha açmaq, daha yaxşı yaşamaq üçün Ondan kömək diləmək, həmçinin Müjdənin dəyərlərinə daha sədaqətlə riayət etmək üçün Müqəddəs Ruha səslənmək niyyəti var”. 

Dördüncü fəslin sonunda (42-45-ci paraqraflar) xatırladılır ki, “Kilsə Allahın Sonsuz Məhəbbətinin Sirridir. Buna görə də, insanın Allahla münasibəti günahla pozulsa belə, o, Peterin tufan zamanı İsaya: “Ya Rəbb, məni xilas et!” deyə nida etdiyi kimi, həmişə Allaha yaxınlaşaraq xeyir-dua diləyə bilər. (Mat. 14:30)” və xeyir-dua istəmək və almaq bəzi hallarda faydalı ola bilər. (maddə 43)