Ethnoglobus » ЭТНОПОЛИТИКА » AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI MULTİKULTURALİZM SİYASƏTİNİN NÜMUNƏSİ KİMİ

AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI MULTİKULTURALİZM SİYASƏTİNİN NÜMUNƏSİ KİMİ

image

Kərimova Nurəngiz Əli

                                                                                                      Bakı Slavyan Universiteti

                                                                                                       Filologiya fakültəsi

“Heydər Əliyev İli” çərçivəsində Bakı Slavyan Universitetində 4-5 may 2023-cü il tarixlərində keçirilən Ulu öndər Heydər Əliyevin anadan olmasının 100 illiyinə həsr olunmuş “Azərbaycanşünaslığın aktual məsələləri (tədqiqat, elmi diskurs və beynəlmiləlləşmə) adlı beynəlxalq elmi konfransın materialı.

 

                                                                                                       

Açar sözlər: multikulturalizm,  tolerantlıq,   milli azlıqlar,   adət-ənənələr,  beynəlxalq sənədlər,   multikultural model,   konvensiya, demokratiya.

Key words:    multikulturalism,  tolerance,  ethnic minorities, traditions, international documents, multicultural models,   convention, democracy.  

Ключевые слова: мультикультурализм,   толерантность,  национальные меньшинства,  обычаи и традиции, международные документы,   мультикультуральная  модель,  конвенция, демократия.

“Multikulturalizm”   termini   nisbətən  yeni məfhum olmasına baxmayaraq   son illər bütün dünyada  geniş yayılıb   və   ciddi şəkildə  müzakirə olunur.  Multikulturalizm  müasir dünyanda   tolerantlığın  mühüm   aspektlərindən biridir  və  fərqli   mədəniyyətlərin kütləvi ümumbəşəri mədəniyyətinin   əsas axınına qarşılıqlı şəkildə  nüfuz   etməsi, qarşılıqlı zənginləşməsi və inkişafı məqsədilə paralel mövcud olmasından ibarətdir.

Multikulturalizm mədəni plüralizmi nəzərdə tutan və  onun inkişafına təkan verən  məqsədyönlü siyasətdir.  Həmin siyasət  insanların etnik, irqi və dini fərqlərindən asılı olmayaraq istənilən ölkənin bütün əhalisinin hüquqlarına hörmətə  əsaslanır. Multikultural cəmiyyətdə ölkənin bütün vətəndaşları öz mədəniyyətinin, dilinin, adət-ənənələrinin, etnik və dini dəyərlərinin inkişafında bərabər hüquqlara malikdir.  Multikultural cəmiyyətdə milli məktəblər açılır, milli dildə qəzet və jurnallar nəşr olunur. (1,47) Ümumiyyətlə, multikulturalizm prinsipləri təkcə siyasi elita tərəfindən deyil, xalqın  sıravi nümayəndəli  tərəfindən də geniş şəkildə dəstəklənir. Multikulturalizmin nəzəri əsasını liberalizm, xüsusən də onun azadlıq, bərabərlik və qardaşlıq kimi dəyərləri təşkil  edir. Multikultural cəmiyyət liberal cəmiyyətdir ki, burada təkcə sosial ədalətsizliyi deyil, həm də irqçiliklə əlaqəli ədalətsizliyi   ləğv   etmək mümkün olmuşdur. Lakin sırf  liberalizmdən fərqli olaraq multikulturalizm ayrı-ayrı fərdlərin deyil, etnik və mədəni qrupların da hüquqlarını  qoruyur. Multikultural cəmiyyətin formalaşması və inkişafı prosesi tarixi inkişafın xüsusiyyətləri ilə və  həmçinin sosial amillərlə müəyyən edilir. Qeyd edək ki, multikultural cəmiyyətin formalaşmasında və inkişafında cəmiyyətin malik olduğu  demokratiya ənənələri  əsas rol oynayır. İlk multikulturalist cəmiyyətlər    Qərbi Avropa və Şimali Amerikanın demokratik hissələrində   formalaşmışdı. Bu bölgələrdə tolerantlığın, əxlaqın, demokratiyanın yüksək səviyyədə olması multikulturalizm ideyalarının yayılması üçün gözəl şərait yaratmışdı. Göstəriliən  amilləri   nəzərə alaraq qeyd edək ki, regionların tarixi inkişafındakı fərqlərə uyğun olaraq multikulturalizmin də müxtəlif modelləri mövcuddur. Həmin  spesifik modellər arasında Amerika, İsveç, Avstraliya və Kanada modellərini qeyd edilməlidir.  Məsələn, multikulturalizmin Amerikan modeli. XX əsrin 60-cı illərinin ortalarına qədər  ABŞ anqlo-saksonlardan (Amerika  əhalisinin etno-mədəni bazası) və mühacirlərdən ibarət olan  bir cəmiyyət idi. Bu  cəmiyyətdə anqlosakslar hakim mövqeyə malik idi. Zaman keçdikcə ABŞda vəziyyət tamamilə dəyişdi və formalaşmaqda olan multikulturalizm ideologiyası 2 mühüm qanunun - 1964-cü il "Mülki Hüquqlar Aktı" və 1965-ci il Qoa "İmmiqrasiya Aktı"nın qəbul edilməsi ilə ölkədə bərqərar oldu. Birinci qanun anqlosakson  amilini “zəiflətdi” və millətlərin bərabərliyini təmin etdi, ikinci qanun  isə ölkəyə immiqrasiyanı  fəallaşdırdı. Hal-hazırda  ABŞ-ın multikulturalist siyasəti bir tərəfdən  ABŞ cəmiyyətinin bütün dəyərlərinin immiqrantlar tərəfindən qəbul edilməsini,   digər tərəfdən     ABŞ cəmiyyətində   multikulturalizmin  hüquqi mexanizmlərinin formalaşmasını  nəzərdə tutur. İsveç multikulturalizm modeli. İsveç  multikulturalizm modeli  mədəni müxtəlifliyin qorunmasına yönəlmiş siyasətin idarə edilməsində dövlətin fəal roluna əsaslanır. İsveçdə dövlətin  bu cür fəallığı   güclü   siyasi mövqeyə malik olan Sosial Demokrat Partiyasının hakimiyyəti ilə bağlıdır. 1976-cı ildə İsveç hökuməti əcnəbilərə səs vermək  hüququnu verdi, “İmmiqrasiya Qanunu” (1997)  isə İsveçi multikultural cəmiyyət kimi müəyyən etdi. İsveçin multikultural siyasətinin əsas istiqamətləri dil və təhsil strategiyasında özünü  nümayiş  etdirir. Həmin  strategiyalar immiqrantları İsveç dilini və ana dillərini öyrənməyi təşviq etmək məqsədi daşıyır. İsveç dövləti mədəni müxtəlifliyi bir  reallıq   hesab edir    və    həmin müxtəlifliyi həm hüquqi həm  mənəvi cəhətdən qorunmasını  təmin edir. Multikulturalizmin Avstraliya modeli. Avstrliyada multikulturalizm   siyasəti        bir neçə  mərhələ üzrə inkişaf edib.  Belə ki, 1901-ci ildə Avstraliyada qəbul edilən “İmmiqrasiya  haqqında qanun” izolyasionizm (təcrid edilmə) siyasətini idarə etmək üçün hakim elitanı inzibati əsaslarla təmin etdi. Sonralar  yeni  qanunvericilik sənədlərinin-“Vətəndaşlıq haqqında Qanun” (1948-ci il, düzəlişlərlə); "Miqrasiya haqqında Qanun" (1958, əlavə və dəyişikliklərlə); "Əcnəbilər haqqında Qanun" (1984, düzəlişlərlə) və "Viza Rejimi haqqında Qanun" (1997, düzəlişlərlə) qəbul  edilməsi   nəticəsində vəziyyət   dəyişməyə başladı. Onu da qeyd   etmək lazımdır ki, “multikulturalizm” termininin siyasi leksikona daxil edilməsi Avstraliyanın miqrasiya naziri A. Kreysbinin (1970) adı ilə bağlıdır. A.Kreysbi həqiqətən də anglo-sakson əhalisi ilə “yeni avstraliyalılar” arasındakı ziddiyyəti aradan qaldırmaq üçün çox  böyük işlər    görmüşdü. 1979-cu ildə    “Avstraliya Mədəni Müxtəliflik Problemləri İnstitutu”, 1987-ci ildə  isə    “Multikulturalizm Məsələləri Komitəsi” yarandı. Bu  faktlar   Avstraliya dövlətinin immiqrasiya siyasətinin  irqçilikdən multikulturalizmə doğru uğurlu inkişafında rolunun nə qədər əhəmiyyətli olduğunu göstərir. Multikulturalizmin Kanada modeli. Kanadada multikultural cəmiyyətin formalaşması 1960-cı illərdə başlamışdı. Kanada dövləti əhalinin irqi, etnik və dini müxtəlifliyinə  daim  hörmətlə və həssaslıqla yanaşdığına görə bu  cəhət Kanada cəmiyyətinin   milli xüsusiyyətlərinin birinə çevrildi.   Multikulturalizm Kanada Azadlıq və Hüquqlar Xartiyasının 27-ci bəndi ilə   təmin olunur. ABŞ və Avstraliyadan fərqli olaraq, Kanadada dominant əhali tərəfindən etnik qrupların kobud şəkildə assimilyasiya  olunması heç vaxt   müşahidə olunmayıb. Kanada çoxdilli ölkədir və burada etnik icmaların bütün üzvlərinin öz ana dilində danışmaq və  təhsil    almaq hüququ var. Bunun    nəticəsində Kanadanın etnik azlıqları öz mədəni kimliyini  qoruyub saxlayırlar.  Bu baxımdan Azərbaycan həmçinin  təkcə Qafqazda  deyil, hətta dünya miqyasında  multikulturalizmin  əyani   və   son dərəcə   müsbət     nümunəsi kimi  qiymətləndiriliə  bilər. (3, 112)  Hal-hazırda multikulturalizmin  məxsusi  Azərbaycan modeli  mövcuddur. Bu fikri təsdiq etmək üçün  multikulturalizmin  dəqiq tərifi verilməlidir. “Multikulturalizm” ilk növbədə, bir ölkədə fərqli   mədəniyyətlər arasında qarşılıqlı əlaqənin müəyyən  səviyyəsinə, “ yüksək keyfiyyətinə” nail olmağa yönəlmiş demokratik dövlətin strategiyasıdır və  müxtəlif mədəniyyətlərə qarşı hüquq bərabərliyi və  tolerant münasibətə əsaslanan dinc yanaşı yaşamaq  deməkdir. (4, 51)  Azərbaycan tarixən  çoxmillətli dövlət olub və  burada   ən frəqli  millətlər  yanaşı yaşayıb,  nə milli nə də dini  zəmində təqiblərə məruz qalmayıb.  Azərbaycanın   başqa xalqların    adət-ənənələrə, vərdişlərinə  qarşı  hörmətlə yanaşması  artıq   bütün dünyada  məlumdur  və müxtəlif xalqların, millətlərin, dinlərin xüsusiyyətlərinə  qarşı   ehtiram   azərbaycanlıların  mental xüsusiyyətidir. Azərbaycan Respublikası çoxmillətli dövlətdir,   və  əhali       ən fərqli etnik qruplar – azərbaycanlılar və   milli azlıqlar – udinlər, ingiloylar, krızlar, xınaluqlar, buduqlar, tatlar, talışlar, ləzgilər  və başqa   xalqlar tərəfindən təmsil olunur.    Azərbaycan adları çəkilən    xalqların vətənidir   və buna görə də sadalanan  xalqların nümayəndələri    azərbaycanlılarla birlikdə vahid çoxmillətli xalqının   bərabər  hüquqlu  üzvləridir. Bundan əlavə, respublikada ruslar və ukraynalılar, belaruslar, kürdlər, yəhudilər, yunanlar və yeni assuriyalılar, almanlar, tatarlar yaşayır. Bu insanların təbii ki öz tarixi vətəni vardır və buna görə də Azərbaycan torpaqında  yaşayan milli azlıqlara aid edilə bilər.   Hal-hazırda təkcə Bakıda iyirmidən çox müxtəlif mədəniyyət cəmiyyətləri, o cümlədən, rus, ukrayna, kürd, lak, ləzgi, slavyan, tat, tatar, gürcü, ingiloy, talış, avar, Ahıska türkləri, Avropa yəhudiləri, dağ yəhudilərinin, Gürcü yəhudiləri, alman, yunan və b. cəmiyyətlər  fəaliyyət göstərir. Ölkə üzrə belə cəmiyyətlərin sayı   daha çoxdur,  bir çox hallarda onlar etnik azlıqların kompakt yaşadığı    ərazilərdə mövcuddur. Azərbaycan Respublikası çoxsaylı etnik qrupların nümayəndələrinin kompakt yaşadığı,    həmin etnik qrupların maddi və mənəvi mədəniyyətini, dilini və özünü identifikasiyasını, tarixi yaddaşını və mentalitetini, etnik mənliyini qoruyub saxlayan çoxmillətli dövlətdir. Bu sırada dağ yəhudilərinin  Qırmızı Qəsəbə (Krasnaya Sloboda) məskənini, rus  molokan kəndlərini -  Saratovkanı, İvanovkanı, Nic Udi kəndini, dili, özünəməxsus adət və ənənələri ilə məşhur olan Xınalıq kəndini, eləcə də onlarla başqa yaşayış məntəqələrini misal gətirmək olar.   Azərbaycanda etnik azlıqlara yerli əhali ilə bərabər mədəni hüquqlar və ölkənin mədəni irsindən istifadə etmək hüququ verilib. Etnik azlıqların sıx məskunlaşdığı yerlərdə ümumtəhsil məktəblərinin ibtidai siniflərində ana dili tədris olunur; müvafiq dillərdə tədris proqramları və dərs vəsaitləri, folklor və poeziya topluları, bədii ədəbiyyat  nümunələri, qəzet və jurnallar nəşr olunur; dövlət milli teatrları və həvəskar yaradıcılıq kollektivləri fəaliyyət göstərir. Azərbaycanda mövcud olan mədəni simbioz və ənənələrin müxtəlifliyi mənəvi və maddi mədəniyyətin tarixi abidələrində öz əksini tapmışdır.  Astara, Qax, Quba, Zaktala və digər rayonların tarix-diyarşünaslıq muzeylərində maddi mədəniyyət abidələrinin qorunması tədbirləri çərçivəsində onların ərazisində yaşayan etnik azlıqların irsini və adət-ənənələrini əks etdirən ekspozisiyalar təşkil edilir.      Azərbaycan xalqı tarixən üç dindən - Zərdüştilik, Xristianlıq və İslamdan    bəhrələnərək   həm ölkə daxilində, həm də beynəlxalq aləmdə    mədəniyyətlərarası kommunikasiyaların qurulmasında mühüm amil kimi çıxış edir. Azərbaycanda dünyanın bir çox çoxmillətli regionları üçün nümunəyə çevrilmiş xüsusi tolerantlıq və dinlərarası dialoq modeli  formalaşıb.(3, 95) Dövlət-din münasibətlərinin müasir Azərbaycan modeli çərçivəsində bütün dini konfessiyalar qanun qarşısında bərabər  status alıb. Ölkə vətəndaşlarının böyük əksəriyyətini təşkil edən müsəlmanların hüquqlarının təmin edilməsi ilə yanaşı, Azərbaycan dövləti   respublikada  olan  digər ənənəvi dinlərə də  hörmət və qayğı ilə    yanaşır. 

Azərbaycan  xalqının   humanizmi və  etibarlı olması bütün dünyaya məlumdur. Milli ənənələrimiz   Ümummilli  Lider  Heydər Əliyev tərəfindən  daim     qorunub, dəstəklənib  və inkişaf etdirilib. Heydər Əliyevin  uzaqgörən və  müdrik,   yüksək siyasi professionallıqla apardığı   daxili və xarici siyasət multikulturalizmin inkişafı və  ölkədə tolerantlığın  bərqərar olunması üçün  son dərəcə  möhləm zəmin yaratmışdı.  Ulu Öndərin   siyasəti onun layiqli davamçısı, Azərbaycan Respublikasının Prezident İlham   Əliyev tərəfindən   davam edilir.  Azərbaycanda   millətlərarası münasibətlərdən danışarkən  beynəlxalq   səviyyədə qəbul  edilən sənədlər də qeyd  edilməlidir. Belə ki, milli siyasətin əsas müddəaları Azərbaycan Konstitusiyasında təsbit edilmişdir və ölkənin Konstitusiyası etnik, dini və irqi mənsubiyyətindən asılı olmayaraq bütün vətəndaşların bərabərliyini təmin edir. Azərbaycan Respublikasının milli siyasət konsepsiyası həm də BMT-nin “Ümumdünya İnsan Hüquqları Bəyannaməsi”, Avropa Şurasının “Hüquqların və Əsas Azadlıqların Müdafiəsi Konvensiyası”, BMTnin “Beynəlxalq İnsan Hüquqları Bəyannaməsi”, BMT-nin “İrqi ayrı-seçkiliyin bütün formalarının ləğv edilməsi haqqında” Konvensiyası, BMTnin “İqtisadi hüquqlar, sosial və mədəni hüquqlar haqqında Beynəlxalq Pakt”, “Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Konfransının Yekun Aktı”, “Kopenhagen İclasının Müstəqil Dövlətlər Birliyinin üzvləri tərəfindən qəbul edilmiş ATƏT-in İnsan  Meyarı Konfransının” Sənədi, Avropa Şurasının “Milli Azlıqların Müdafiəsi üzrə Çərçivə Konvensiyası”, “Milli azlıqlara mənsub şəxslərin hüquqlarının təmin edilməsi haqqında Konvensiya”  kimi beynəlxalq sənədlərə əsaslanır.(3, 217)    Həmçinin, Azərbaycan Respublikasının milli siyasətinə dair mühüm dövlət sənədi-Azərbaycan Respublikası Prezidenti İlham Əliyevin  imzaladığı “ Azərbaycan Respublikasında yaşayan  azsaylı xalqlar və etnik qrupların hüquq və azadlıqlarının müdafiəsi, dillərinin və mədəniyyətinin inkişafına dövlət dəstəyi haqqında” Fərmanı qəbul edilmişdir.  Başqa sözlə, milli azlıqların müdafiəsi Azərbaycan rəhbərliyinin həyata keçirdiyi siyasətin əsas istiqamətlərindən biridir. Prezident Administrasiyasında milli siyasət məsələləri üzrə dövlət müşaviri olmaqla xüsusi struktur yaradılıb və  analoji struktur Milli Məclisdə də fəaliyyət göstərir. Konstitusiyanın və qanunların verdiyi bərabər hüquq və imkanlardan istifadə edən müxtəlif xalqların nümayəndələri cəmiyyətin müxtəlif sahələrində səmərəli fəaliyyət göstərir, ölkənin inkişafına layiqli töhfələr verirlər. Belə ki, milli azlıqlar Azərbaycan Respublikasının hökumətində, digər dövlət strukturlarında təmsil olunurlar.  Milli Məclisdə ölkənin bir sıra etnik azlıqlarının, o cümlədən ruslar, ləzgilər, tatlar, talışlar, kürdlər və başqalarının nümayəndələri var,  Azərbaycanda   yaşayan etnik qrupların seçkilərdə iştirakında heç bir problem  yaranmır. Beləliklə,  Azərbaycan Respublikasında etnik müxtəlifliyin mövcudluğu üçün hər cür şərait yaradılmış və qorunub saxlanılmışdır. Lakin burada bir daha vurğulamaq lazımdır ki, mədəni müxtəliflik ölkəmizdə müxtəlif kimliklərin sadə əlavəsi kimi deyil, onları birləşdirən milli həmrəyliyin inkişafı üçün   gözəl mühit kimi  mövcuddur. Təsadüfi deyil ki,   həm birinci Qarabağ müharibəsində həm 44 günlük  müharibədə Azərbaycanda yaşayan  bütün xalqların nümayəndələri  mərdliklə  döyüşüb və    şanlı qələbəyə  layiqli töhfələr  veriblər,  vətən yolunda   canlarından belə keçiblər.  Başqa sözlə, Azərbaycan   etnik, dini və digər mənsubiyyətindən asılı olmayaraq bütün vətəndaşlarının doğma vətəni, ümumi evi hesab olunur.

                                                                       РЕЗЮМЕ

    В  статье  говорится о   развитии мультикультурализма  в различных странах,  раскрывается  суть    понятия «мультикультурализм»,   основные  направления  и цель   политики мультикультурализма.   В статье  автором представлены различные модели  мультикультуральных обществ, в частности  раскрываются особенности  американской,   шведской, австралийской,   канадской  модели мульткультурального общества.  Автор подчеркивает,  что в Азербайджане   также   существует  собственная  модель   мультикультуралима,  признанная во всем мире.  Азербайджан  во все времена был  полиэтническим государством  и   права  национальных меньшинств  в этой  стране   никогда не ущемлялись. Более того,   в Азербайджане  в настоящее  время   национальные меньшинства    представлены  как  в Милли меджлисе, так  во всех   других  госструктурах.  Автор перечисляет различные  национальные культурные общества, функционирующие  в Азербайджане,   указывает, что  на национальных языках издаются   учебники,   художественная  литература,  периодические издания.  Политика мультикультурализма,  проводимая    Общенациональным лидером Гейдаром Алиевым, продолжается  cегодня Президентом Азербайджанской Республики Ильхамом Алиевым. Так, указом Президента Азербайджана  приняты и утверждены  правовые документы, закрепляющие права  национальных   меньшинств, проживающих в Азербайджане. В статье    приводятся документы, принятые  ООН и СЕ   в связи  с политикой мультикультурализма  во всем   мире, также   указывается, что   представители  всех народов  и этнических   групп  принимали  самое активное участие  как в Первой Карабахской   войне так в   44 дневной войне  против  агрессии со стороны Армении.  Это стало возможным  благодаря   продуманной  политике   государства,   и  народы, проживающие  на территории Азербайджана,  считают эту страну своей родиной.

                                                                    SUMMARY

In    article   the development of multiculturalism in various countries  is spoken  about ,     essence of   "multiculturalism" concept , the   directions and purpose of  multiculturalism policy is explained.  The author presents various models of multicultural societies,      characteristic  features of the American, Swedish, Australian, Canadian model of a multicultural society . The author  emphasizes    that Azerbaijan has its own model of multiculturalism, recognized throughout the world. Azerbaijan  was always   a multi-ethnic state and the rights of national minorities were never    infringed  here.  In Azerbaijan,  national minorities are represented   in the   Parliament  and in   other state structures. The author lists    national cultural societies functioning in Azerbaijan, points out that textbooks  and periodicals are published in national languages. The policy of multiculturalism pursued by the National Leader Heydar Aliyev is continued    by   President of  Republic of Azerbaijan Ilham Aliyev. Thus, by decree of   President of Azerbaijan,   documents,    affirming  the rights of national minorities   in Azerbaijan were   approved.   It is pointed  out that   many   documents connected with the policy of multiculturalism  all over   the world are  confirmed  by  UN and the CE.  The representatives of all  ethnic groups took an active part   in   First Karabakh War and in   44-day war . This became possible thanks to the thoughtful policy of the state, and the peoples living in the territory of Azerbaijan consider this country their homeland.

     

                                     ƏDƏBİYYAT SİYAHISI

 

1. Heydər Əliyev. “Müstəqillik yolu”. Seçilmiş fikirlər. Bakı, 1997, 136 s.

2.Cəfərov N. Azərbaycanşünaslığın əsasları. Bakı: Pedaqogika, 2005, 256 s.

3.Multikulturalizmə giriş. (Dərs vəsaiti) . Bakı, Mütərcim, 2018. 370 s.

4.Гасымова С. В. Философские особенности азербайджанского мультикультурализма.Сб. «Актуальные вопросы    общественных наук: социология,ролитология, философия, история».№5-6, (63), с.53-58, 2017г.

5.Мамедов А. Мультикультурализм – одно из самых важных направлений государственной политики в Азербайджане». Интервью. Баку 26 ноября АзерТадж.

 

ДРУГИЕ НОВОСТИ
ВСЕ НОВОСТИ
14:12Черкесы между прошлым и будущим13:59Русскоязычная коранистика досоветского периода16:02Мигрантов из Центральной Азии вновь стали массово «приглашать» на фронт, даже в мечетях08:55В Австрии в 2022 году совершено 1324 правонарушений на почве исламофобии08:47В Конье стартовала «Неделя турецкой кухни»18:53Монастырский комплекс Худавенг обладает особым значением.16:54Сохранение биоразнообразия, как фактор защиты окружающей среды16:46Саммит в Сиане, как сигнал роста влияния Китая в Центральной Азии16:42В Кыргызстане прошла неделя моды AK-Buura Fashion Week-202317:20Благодаря строительству коридора Север - Юг России избежит изоляции от Мирового океана17:06Что происходит в Гагаузии16:44Доклад Госдепа о свободе религий – инструмент вмешательства в дела Азербайджана09:59HEYDƏR ƏLİYEVƏ ARXALANAN GƏNC AZƏRBAYCANLI MÜTƏRCİM21:06ON SOME PECULIARITIES OF TALYSH DECORATIVE- APPLIED ART18:26Депортация крымских татар: не утихающая боль народа18:05Китай стремится усилить влияние в Центральной Азии21:34Azərbaycan dili haqqında 1400 il bundan qabaq Kəsra Ənuşirəvan Adilin qeydləri19:05Azərboyconi sərboz17:01Гагаузия может объявить о своей независимости16:28Etibar Əliyev_ ğurbətədə vətəni dardi kəşə şair.....20:06Cəmiyyətimizdə oğlan uşaqlarına verilən qüsurlu tərbiyə və məişət zorakılığı11:38«Media savadlılığı və qazilər: “Hansı daha təhlükəlidir: müharibə yoxsa informasiya?" adlı tədbir Bakıda davam edib09:18От Агалыка до Памира12:40Xıdır İlyas-Hıdrellez20:11Лексика нашего времени16:04Си Цзиньпин пригласил в Китай с госвизитом президента КР и еще трех стран ЦА15:37AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI MULTİKULTURALİZM SİYASƏTİNİN NÜMUNƏSİ KİMİ21:00Творчество Юнуса Эмре уже 7 веков озаряет путь человечества15:04AZƏRBAYCAN CƏMİYYƏTİNİN RƏSULZADƏ “TƏƏSSÜBÜ” və NƏRİMANOV “NİFRƏTİ” (2-ci yazı)14:48AZƏRBAYCAN CƏMİYYƏTİNİN RƏSULZADƏ "TƏƏSSÜBÜ" və NƏRİMANOV "NİFRƏTİ" ( 1-ci yazı )14:38Будущее зерновой следки17:54В Астане открылась выставка «Доспехи казахских батыров»11:43Новую конституцию Узбекистана поддержали более 90% участников референдума18:15Победителем этапа Гран-при «Формулы-1» в Баку стал Серхио Перес06:58Cənublu məşhur pedaqoq Zehtabinin də qanı molla rejiminin “vicdanındadır”...06:52В Фергане обсудили взаимодействие ж/д структур тюркских государств06:37Турецкая Республика Северного Кипра получила статус наблюдателя в ТюркПА18:24Барлас: Утверждения армян по 1915 году - самая большая ложь XX века16:39ЦСБ: в Израиле проживают 9,727 миллиона человек, 73,5% из них - евреи16:31В Иране убит известный аятолла Аббас-Али Сулеймани19:04Игра на четверых: для чего Израиль подружился с соседями Ирана18:40Семья из Турции ухаживает за собакой, разбудившей хозяев за минуты до землетрясения17:12Iran deputatının Azərbaycana məsləhət verməkliyi17:05İRANIN AZƏRBAYCANA QARŞI İDEOLOJİ FƏALİYYƏTİNİN MƏRHƏLƏLƏRİ17:40Доклад Сената Канады: исламофобия глубоко укоренилась в стране12:44Goranboyda “Hansı daha təhlükəlidir: müharibə, yoxsa informasiya?" adlı layihə çərçivəsində qazilərlə görüş keçirilib.13:59Россия делает ставку на многополярный мир и выход из изоляции12:36“Hansı daha təhlükəlidir: müharibə, yoxsa informasiya?" adlı layihə Yevlaxda davam edib.10:14Запущен процесс по ликвидации Молдовы09:26“Hansı daha təhlükəlidir: müharibə, yoxsa informasiya?"08:17TPAO: Черноморский газ начнет поступать в дома в Турции в мае08:21Католики всего мира празднуют Пасху08:07«Шма Исраэль»08:00CƏNUBİ AZƏRBAYCAN SEPAHIN HƏDƏFİNDƏ10:37İlaxır çərşənbədir, il tamam olur16:57Зачем Грузии закон об "иноагентах"? Аргументы сторонников и противников15:58KARMA və SEÇİM AZADLIĞI!09:35Azerbaijan envoy to Israel: You cannot use our airfields to attack Iran09:13Avestanın "Videvdat" bölümünün Azərbaycan dilinə tərcüməsinin təqdimatı olub18:20Мидраш Раба. Эстер Раба17:36Русское евразийство и его восточноевропейские аналоги 100 лет назад и сейчас (на примере Венгрии)17:24«Разрубленная книга» и Надир-шах17:08Новая стратегия России в ЕАЭС15:31Tehran’s 'new old fear': Southern Azerbaijan wants independence18:25Yel çərşənbəsi- Yelli çərşənbə18:20Как будут развиваться события в Приднестровье11:37Веха в истории Азербайджана: Мамед Эмин Расулзаде15:22Интернет породил опасные фобии у людей15:02“Doğru üskü” gəldi çatdı14:53В Молдавии утвердили румынский язык как государственный09:00Haputlar16:19О некоторых особенностях устного народного творчества талышского народа.15:16Время Красного Дракона. возрастающая роль Китая в мировой политике11:27Генсек ТЮРКСОЙ провел встречи в Узбекистане12:59Modificarea formei capului/craniului Tn Caucazul de Sud si Orientul Apropiat in perioada tarzie a epocii bronzului - perioada timpurie a epocii fierului. Date arheologice si antropologice19:261905-1906-جی ایللر کوتلوی قیرغین‌لار18:47THE KHOJALY MASSACRE: THE BLOODIEST AND MOST FEARSOME TRAGEDY OF HUMAN HISTORY19:46Узбекистан признан самой гостеприимной страной на постсоветском пространстве15:06РУССКИЙ ЯЗЫК В КИРГИЗИИ ОСТАЕТСЯ СОЦИАЛЬНО ПРЕСТИЖНЫМ13:21قتل عام خوجالی: وحشتناکترین و خونین ترین فاجعه بشریت13:13Futbol’un Tarihcesi ve Divânü Lügati’t-Türk12:56Hocalı soykırımı: insanlık tarihinin en kanlı ve en korkunç trajedisi12:37مذبحة خوجالي: أخطر مأساة في تاريخ البشرية12:25Ходжалинский геноцид: самая кровавая трагедия ХХ века12:17İRANIN SAXTA TARİXİ14:43Dil və Ana dili haqqında düşüncələr10:21Kак скоро Таджикистан и Кыргызстан завершат пограничный спор16:24Azərbaycanın Qüzeyində və Güneyində Çərşənbə axşamları09:25ОДКБ и интеграционная безопасность евразийского пространства17:45Разоблачена команда хакеров, вмешивавшихся в выборы18:01BİR QRUP TƏBRİZLİ TƏRİF EŞİTMƏK ÜÇÜN RƏHBƏRİN HÜZURUNA GEDİR12:16Критикуя Украину, Венгрия идет в тюркский мир19:05Некоторые знаменитые эпитеты имама Али (а)19:02Азербайджанский актер-христианин продублировал фильм об Имаме Али на русский язык (ВИДЕО)18:36Как живут потомки согдийцев в труднодоступном ущелье Таджикистана19:58Четвероногие герои: Собаки, которые помогают спасать людей из-под руин в Турции11:31Налёт БПЛА Bayraktar AKINCI ve Bayraktar TB2 в зоне бедствия превысил 1,2 тыс. часов10:24დამტვრეული მანქანით, მაგრამ სუფთა გულით – აზერბაიჯანელი ახალგაზრდა თურქეთის დასახმარებლად19:22Почему Казахская ССР русифицировалась сильнее, чем другие республики Союза?16:29Узбекистан наконец-то договорился с талибами13:22Zəlzələlər ilahi cəzadırmı?09:55Xızır Peyğəmbər xoş gəlir, dərdlilərə, dara düşənlərə qurtuluş gətirir.17:54В казахстанском Туркестане прошел "Первый межпарламентский форум стран ЦентрАзии"15:56Картина сдвига плиты Анатолии прояснится после анализа со спутников - Доглиони15:46“Oğru üsgü” başlayıb... Novruz yaxınlaşır21:09Израиль, Иран и Россия: деликатные "красные линии"20:46Армения и Иран совместно готовят военную провокацию против Азербайджана20:41Ermənistan və İran Azərbaycana qarşı hərbi təxribat hazırlayır20:19Невероятное геологическое событие: Турция сегодня сдвинулась на три метра18:23Свыше 100 тыс. граждан Турции готовы стать добровольцами AFAD09:14Kiçik Çillə ilə Böyük Çillənin mübahisəsi nə ilə bitib?09:53Abbas Mirzə Qacarın A.Qriboyedovun Tehranda qətli ilə bağlı imperatora yazdığı məktub15:49Мысли и синдром хронической усталости12:02Турецкая литература XIII-XVIII вв. Опыт исторической биографистики14:19Этномузыкадин проект14:13Министр: Страны выстраиваются в очередь для закупки турецких БПЛА13:51İRAN TERROR AKTINDAN SONRA AZƏRBAYCANA QARŞI İDEOLOJİ FƏALİYYƏTİNİ GENİŞLƏNDİRİR12:53Иранские СМИ: дроны-камикадзе, атаковавшие военный объект в Исфахане, в Иран доставили курды11:45МИНИСТР ОБОРОНЫ ИЗРАИЛЯ ПРОВЕЛ ТЕЛЕФОННЫЕ РАЗГОВОРЫ С ГЛАВАМИ МИНОБОРОНЫ И ГОСПОГРАНСЛУЖБЫ АЗЕРБАЙДЖАНА17:12Отчет миндиаспоры Израиля: российско-украинская война способствовала всплеску антисемитизма во всем мире19:02Бергман: атака в Исфахане была осуществлена «Мосадом»21:46Кто и зачем нанес удар по Ирану - и при чем здесь гиперзвуковое оружие10:35"Аль-Арабия": за атаками на военные объекты в Иране стоит Израиль19:49Allaha inanmaqla Onu həyatın mənası halına gətirmək arasındakı fərq19:05İran bizə nə edir?17:29Казахстан построит под Ташкентом транспортно-логистический терминал11:25Иран без хиджаба17:37Mübarək Rəcəb ayının əməlləri17:28В Швеции большинство преступлений на почве ненависти направлены против мусульман17:06Alban monastırlarının ən gözəl nümunəsi - Xudavəng16:46“Saya gəzdirmək” günü... Yəni qışın tən yarısıdır...17:20Почему РПЦ поддерживает войну за империю17:04Bayraktar TB2 – прорывные технологии 2023 года10:49İranda türk fəallar İran dərsliklərinə etiraz olaraq Türkcə kitabçalar paylaşıb21:14İRANDA TÜRK DİLİ21:06İranın 20 Yanvar hadisələrini görməzliyi13:42Azərbaycanın müxtəlif təbəqələri tərəfindən Tehrana göndərilmiş nümayəndələrə teleqraflar.13:34İSLAM İNQİLABI, SONRA NƏ10:26WP: чат-бот ChatGPT на основе ИИ дает продуманные и развернутые ответы на разные запросы20:09Протесты экоактивистов на Лачинской дороге: в 3 вопросах16:45Как война сказалась на влиянии России в Центральной Азии16:57Какова будет численность тюрков в 2050 году16:02Излюбленная конно-спортивная игра кыргызов: кок-бору16:44Спор о национальности Николая Коперника продолжается08:03Зангезурский коридор: роль и значимость16:25İrandakı indiki dünyəvi inqilabla 1978-79-cu illər antimonarxist inqilabın müqayisəsi16:40İRANIN REGİONUN GEOSİYASİ VƏZİYYƏTİNƏ RİYAKAR MÜNASİBƏTİ16:12Президент Ицхак Герцог посетил черкесское селение в Израиле10:29İRANLI “alim”in 21 AZƏR haqqında, daha doğrusu 23 Azərdə dediklərindən.17:39Тель-Авив признал связь с ноябрьским ударом по иранской колонне в Сирии16:39Акция азербайджанских активистов на Лачинской дороге продолжается09:49Западная пресса сообщает о двух десятках застрявших у Босфора танкеров09:34МВД Германии сообщило о росте числа сторонников «Граждан рейха»07:33İRANLILARIN ƏKSƏRİYYƏTİNİN NİFRƏT ETDİYİ REJİMİN KÖLƏ MÜDAFİƏÇİSİ07:24В Белом доме заявили о беспрецедентном военном сотрудничестве РФ и Ирана08:22“AĞILLI” ADAMLARIN AĞILSIZ İDDİALARI07:48Соглашение по морским зонам: вклад в суверенитет Турции и Ливии18:25İranda dünyəvi inqilab16:12Ташкент готовится к ярмарке «Туризм на Шелковом пути»15:20Ильхам Алиев: Баку отвечал и продолжит отвечать на любые антиазербайджанские шаги11:44В Турции началась сборка прототипа отечественного военного самолета12:40Türk Dövlətləri Təşkilatının tarixi-ənənəvi kökləri varmı... (2-ci yazı)12:07یادداشت ولایتی درباره مسائل اخیر بین ایران و جمهوری آذربایجان: من هم یک آذری هستم11:57В Баку состоялся праздник в честь святого архистратига Божия Михаила и всех небесных сил бесплотных - престольный день13:03Türk Dövlətləri Təşkilatının tarixi-ənənəvi kökləri varmı... (I yazı)12:21FİRUDİN İBRAHİMİ MÜASİR TƏDQİQATLAR KONTEKSTİNDƏ12:01Xamenei nə türkdür,nə də farsdır17:18США вернулись к покорению Луны16:52Iran hakimiyyəti bəhailəri casus elan edib16:37Возможен ли мир в Украине?13:01Почему Иран против Зенгезурского коридора16:54Если у деспота есть его гнёт, то у угнетаемого есть Бог16:40İranda türklərə qarşı ayrı-seçkilik17:52“İran xərab şod...”22:47KÖLƏ SƏDAQƏTİ18:25ارتباط با یک ایرانی مثل یک بازی شطرنج است18:18Мнение других – что это означает?18:10“Məhkum qadınlara dəstək tədbirləri” layihəsi çərçivəsində tədbir keçirilib.16:16Кипр тюркского раздора14:43Tehran hakimiyyəti Azərbaycanla münasibətlərini fars-türk deyil, türk-türk müstəvisində formalaşdırır14:28“Dəyərlərimizi Unutmayaq” adlı sənədli filmin təqdimatı keçirilib14:25“Günahsız qan” sənədli filminin ilkin təqdimatı baş tutub.19:428 noyabr 2022-ci il tarixində İrandakı etirazlarla bağlı məlumat18:35Президент Ирана предупредил об угрозе «гибридной войны» против страны18:23İRAN SAYTI CƏNUBİ AZƏRBAYCAN SİYASİ TƏŞKİLATLARI HAQQINDA16:29Şuşa Azərbaycan xalqının milli təfəkkürünü, mədəniyyətini, tarixini özündə təcəssüm edən məkanlardan biridir16:18Bu gün Katolik Kilsəsi Romada Lateran Bazilikasının (kilsəsinin) təqdis edilməsi gününü qeyd edir.15:04Елена Косолапова: Зачем уезжать из Баку, где тебя любят и ценят16:12Террористы РКК контролируют 80% наркотрафика в Европе14:48Nə monarxiya, nə teokratiya, ancaq demokratiya16:11Radif Mustafayev: ученый и воин карабахской войны15:54«Культурной столицей тюркского мира» станет туркменский город Анев15:45Как агенты влияния Запада руководят российскими университетами17:34Açıq və gizli niyyətli İran17:28İran ruhanisi ölkədə siyasətin dəyişməsi ilə bağlı referendum keçirilməsini tələb edib11:41Шушинская декларация является вершиной отношений между Азербайджаном и Турцией19:10Iranda dünyəvilik inqilabı11:28В Анкаре пройдет конференция "Победа в Карабахе: Обретшая свободу историческая Родина"11:14İranın xarici siyasətindəki "din"14:54Начались учения воинских частей Сил специального назначения на южных границах Азербайджана– ВИДЕО
САМОЕ ЧИТАЕМОЕ
  1. CƏNUBİ AZƏRBAYCAN SEPAHIN HƏDƏFİNDƏ
  2. Католики всего мира празднуют Пасху
  3. «Шма Исраэль»
  4. TPAO: Черноморский газ начнет поступать в дома в Турции в мае
  5. “Hansı daha təhlükəlidir: müharibə, yoxsa informasiya?"
  6. “Hansı daha təhlükəlidir: müharibə, yoxsa informasiya?" adlı layihə Yevlaxda davam edib.
  7. Goranboyda “Hansı daha təhlükəlidir: müharibə, yoxsa informasiya?" adlı layihə çərçivəsində qazilərlə görüş keçirilib.
  8. AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI MULTİKULTURALİZM SİYASƏTİNİN NÜMUNƏSİ KİMİ
  9. Доклад Сената Канады: исламофобия глубоко укоренилась в стране
  10. Семья из Турции ухаживает за собакой, разбудившей хозяев за минуты до землетрясения
  11. Запущен процесс по ликвидации Молдовы
  12. İRANIN AZƏRBAYCANA QARŞI İDEOLOJİ FƏALİYYƏTİNİN MƏRHƏLƏLƏRİ
  13. Iran deputatının Azərbaycana məsləhət verməkliyi
  14. Доклад Госдепа о свободе религий – инструмент вмешательства в дела Азербайджана
  15. Россия делает ставку на многополярный мир и выход из изоляции
  16. В Иране убит известный аятолла Аббас-Али Сулеймани
  17. ЦСБ: в Израиле проживают 9,727 миллиона человек, 73,5% из них - евреи
  18. Cənublu məşhur pedaqoq Zehtabinin də qanı molla rejiminin “vicdanındadır”...
  19. В Астане открылась выставка «Доспехи казахских батыров»
  20. Победителем этапа Гран-при «Формулы-1» в Баку стал Серхио Перес
  21. ON SOME PECULIARITIES OF TALYSH DECORATIVE- APPLIED ART
  22. Игра на четверых: для чего Израиль подружился с соседями Ирана
  23. Барлас: Утверждения армян по 1915 году - самая большая ложь XX века
  24. Лексика нашего времени
  25. Турецкая Республика Северного Кипра получила статус наблюдателя в ТюркПА
  26. Творчество Юнуса Эмре уже 7 веков озаряет путь человечества
  27. Cəmiyyətimizdə oğlan uşaqlarına verilən qüsurlu tərbiyə və məişət zorakılığı
  28. Новую конституцию Узбекистана поддержали более 90% участников референдума
  29. Azərbaycan dili haqqında 1400 il bundan qabaq Kəsra Ənuşirəvan Adilin qeydləri
  30. AZƏRBAYCAN CƏMİYYƏTİNİN RƏSULZADƏ “TƏƏSSÜBÜ” və NƏRİMANOV “NİFRƏTİ” (2-ci yazı)
  31. В Фергане обсудили взаимодействие ж/д структур тюркских государств
  32. «Media savadlılığı və qazilər: “Hansı daha təhlükəlidir: müharibə yoxsa informasiya?" adlı tədbir Bakıda davam edib
  33. AZƏRBAYCAN CƏMİYYƏTİNİN RƏSULZADƏ "TƏƏSSÜBÜ" və NƏRİMANOV "NİFRƏTİ" ( 1-ci yazı )
  34. Будущее зерновой следки
  35. Etibar Əliyev_ ğurbətədə vətəni dardi kəşə şair.....
  36. От Агалыка до Памира
  37. Си Цзиньпин пригласил в Китай с госвизитом президента КР и еще трех стран ЦА
  38. Xıdır İlyas-Hıdrellez
  39. Azərboyconi sərboz
  40. Депортация крымских татар: не утихающая боль народа
ОПРОС

Где будете встречать Новый год?


 
«    May 2023    »
B.e.Ç.a.ÇC.a.CŞB
1234567
891011121314
15161718192021
22232425262728
293031 
ГАЛЕРЕЯ