Ethnoglobus » ЭТНОПОЛИТИКА » AZƏRBAYCAN CƏMİYYƏTİNİN RƏSULZADƏ "TƏƏSSÜBÜ" və NƏRİMANOV "NİFRƏTİ" ( 1-ci yazı )

AZƏRBAYCAN CƏMİYYƏTİNİN RƏSULZADƏ "TƏƏSSÜBÜ" və NƏRİMANOV "NİFRƏTİ" ( 1-ci yazı )

image

Foto:google

Solmaz-Toqidi-Rüstəmova, professor

    Nəriman Nərimanovun Naxçıvandakı parkda büstü yerinə qaytarıldı. Amma  büstün hansı məqsədlə götürülməsi və yenidən qoyulmasından asılı olmayaraq bu hadisənin Azərbaycan cəmiyyətində qopardığı ehtiraslar tufanı görünür ki, hələ uzun müddət sakitləşməyəcək. Sosial şəbəkələrin ictimai fəal kəsimini az qala iki cəbhəyə parçalayan bu hadisəyə münasibətin böyüyərək tarixi-siyasi müstəvidə kəskin fikir ayrılıqları doğurması və bəzən şiddətin sağlam diskussiya həddini belə keçərək siyasi damğalar və hətta təhqirlər şəkli alması, bu qarşıdurmanın kökündə daha  dərin və daha ciddi səbəblər durduğu təəssüratı yaradır.
     Müasir Azərbaycan dövlətçiliyi tarixinin sözsüz ki, görkəmli nümayəndəsi olan Nəriman Nərimanovun bir siyasi fiqur kimi nə öz sağlığında, nə ölümündən keçən az qala 100 illik bir dövrdə birmənalı qiymətləndirilməməsi sanki artıq alışmalı olunan bir məsələdir. Bu baxımdan Nərimanovun büstünün götürülməsindən narahatlıq reaksiyanın ilk olaraq məhz tanınmış ziyalılardan və alimlərdən (Vilayət Quliyev, Firdovsiyə Əhmədova, Cəmil Həsənli və d.) gəlməsi,  vətəndaşların da buna dərhal münasibət bildirməsi Azərbaycan cəmiyyətinin Nərimanov şəxsiyyətinə heç də biganə qalmadığı, öz dövlət xadiminə dəyər verdiyinin yaxşı  nümunəsi idi. Və görünür ki, sosial şəbəkələrdəki məhz bu aktivlik Naxçıvan Şəhər İcra hakimiyyətini bu barədə gecikmiş olsa da açıqlama verməyə, daha sonra büstü mümkün qədər tez yerinə qaytarmağa vadar etdi
     Azərbaycan Cəmiyyətinin oxumuş, savadlı, öz yaxın keçmişinə, dövlətçilik tarixinə və bu tarixi yaradan şəxsiyyətlərinə dair maraq, bilik, sevgi, ciddi yanaşma nümayiş etdirən hissəsinin, o cümlədən gənclərin bu faktın doğurduğu fikir savaşında çılğınlıq həddində iştirakı və fəallığı da bu baxımdan müsbət qiymətləndirilməlidir. 
     Bu savaşı alovlandıran daha bir qığılcım, əlbəttə ki, hazırki diskussiyaya Nərimanova əks siyasi  fiqur kimi Rəsulzadə faktorunun qatılması idi ki, bu da əslində ilk növbədə tarixçiləri sevindirən bir hal olmalı idi.    
   Lakin mübahisələr bir qədər səngiyəndən sonra yaranan ümumi təəssürat nədənsə heç də razılıq və məmnunluq ovqatı doğurmur. Bu tarixi şəxsiyyətlərin yaşadığı dövrü araşdıran bir tədqiqatçı kimi gəldiyim ilkin nəticələrdən bəzilərini yazımın sonunda yox, əvvəldən bildirmək istəyirəm, çünki öz müddəalarımı bu dediyim səbəblər üzərində quracağam.  
   Beləliklə, çox təbii və lazımlı bir tarixi diskussiyanın arzuolunmaz istiqamət və kəskin ton almasının səbəbi bu mübahisələrə qatılan və istər Nərimanova, istərsə də Rəsulzadəyə qarşı barışmaz mövqedə duran iştirakçıların əsasən həmin dövrə və adı çəkilən şəxsiyyətlərə ilk növbədə TARİXİLİK mövqeyindən yanaşmaq baxışının və  bacarığının olmamasıdır.  Diskussiya iştirakçılarının Nərimanov və Rəsulzadənin siyasi fəaliyyətlərinə, söylədikləri şüarlar, verdikləri bəyanatlar, məqalə və əsərlərindən fikirlərə dair  gətirdikləri ayrı-ayrı arqumentlər onların əksəriyyətinin bütün bu nümunələrin hansı şəraitdə yarandığı kimi mühüm bir məqamı nəzərə almadığını, yaxud ümumən bilmədiyini göstərir. Burada Nərimanova qarşı münasibət xüsusi qeyd olunmalıdır, belə ki, onun 1920-ci ildə Azərbaycan SSR  hökumətinin başında durduğu vaxt ilk növbədə Qarabağ və Zəngəzur məsələlərinə dair verdiyi ziddiyyətli bəyanatlar və bundan sonra həmin tarixi Azərbaycan ərazilərinin taleyi son dərəcə kəskin tənqidi münasibət doğuran hallardır və həmin tarixi dövrün təfərrüatlarını məhz bilməmək səbəbindən irəli gəlir. Həmin təfərrüatlara varmadan, lakin 1920-1923-cü illər Dağlıq Qarabağ və Zəngəzur məsələsində Azərbaycan kommunist rəhbərliyinin üzləşdiyi vəziyyətin öz ordusuna malik müstəqil Cümhuriyyət hökumətindən də qat-qat ağır olduğunu vurğulamaqla,  oxucuları bir daha və dönə-dönə yüzlərlə sənədlər əsasında həmin hadisələri aybaay, günbəgün tədqiq etmiş və çox ciddi nəticələr ortaya qoymuş tarixçi alimlərimiz – İsmayıl Musayev, İlqar Niftəliyev, Kamran İsmayılovun əsərlərini oxumağa çağırıram. Bu əsərlər yalnız tarix elmi üçün yox, geniş mənada bu tarixi bilməli olan sizlər üçün yazılır, niyə oxumursunuz? Bu tədqiqatların heç olmasa bir qismi ilə tanışlıq bolşevik Rusiyasının hələ Aprel işğalından çox əvvəl Azərbaycanın Qarabağ, Zəngəzur, Naxçıvan ərazilərinin taleyini həll edərək onları müəyyən məqsədlər müqabilində daşnak Ermənistanına (daha sonra Sovet Ermənistanına) verdiyini, sonradan məhz Azərbaycan kommunistlərinin Nərimanov başda olmaqla, ciddi və israrlı etirazları qarşısında, yenə də müəyyən şərtlər daxilində onlarla hesablaşmaq məcburiyyətində qalaraq Dağlıq Qarabağı və Şərqi Zəngəzuru Azərbaycan tərkibində saxladıqları kimi bir çox həqiqətləri sizlərə açıqlayar.
   Eynilə  – Dövrün hadisələrinə Tarixilik prizmasından yanaşmaq və bu tarixi bilmək tələbi Rəsulzadə başda olmaqla Cümhuriyyət xadimlərini İrəvanın ermənilərə güzəştə gedilməsində qınayanlara da şamil olunur.
    Nərimanov-Rəsulzadə qarşıdurması sözü gedən diskussiyanın daha mürəkkəb, sərt və kəskin hissəsi idi ki, burada müzakirələrin artıq yalnız siyasi deyil, İdeoloji müstəvidə getməsi və məhz bu səbəbdən barışmaz xarakter alması amili vurğulanmalı və ilk növbədə təbii sayılmalıdır. Bu amilə də Tarixilik, Dövrü bilmək və Anlaşıqlı Yanaşma prinsiplərini tətbiq etmək mümkündürmü? Mümkündür! Elə isə ilk olaraq Nərimanov və Rəsulzadə şəxsiyyətlərinı siyasi fiqurlar kimi yetişdirən şərtləri və meyarları nəzərdən keçirək.
   Rəsulzadədən əvvəlki nəslə mənsub olan (14 il yaş fərqi) Nərimanov ictimai fəaliyyətə öz həmnəsilləri kimi XIX əsrin son onilliklərində maarifçi olaraq başlamış, savadsızlıq, cəhalət və nadanlıq içində boğulan xalqını ayıltmaq məqsədilə qiraət evləri açmış, ədəbi əsərlər, pyeslər, məqalələr yazmış, bu xalqın ən böyük ehtiyacını – sağlamlığını –  ödəmək üçün tibb sahəsində Universitet bitirmiş, həkim kimi ilk növbədə kasıb təbəqələrə xidmət etmiş, bütün bu fəaliyyəti, sadəliyi, fədakarlığı ilə müsəlman cəmiyyətində böyük nüfuz qazanmışdır. Lakin uzun və ardıcıl əmək tələb edən maarifçilik prosesinin tez bir zamanda nəzərə çarpan əməli nəticələrə gətirmədiyi qənaəti Nərimanovu bu məqsəd yolunda  digər vasitələr aramağa vadar edir. Beləliklə, yaşının artıq yetkin çağında, tanınmış ictimai xadim statusunda siyasət səhnəsinə gələn Nərimanov dövrün ən populyar sosial-demokrat ideya cərəyanına üstünlük verir, onun inqilabi yönümünü seçir, bütün ədəbi-publisistik istedadını və bacarığını bu ideyaların müsəlmanlar arasında təbliğinə və  ilk müsəlman inqilabi sosial-demokrat təşkilatların yaradılmasına (o cümlədən Cənubi azərbaycanlılar arasında) yönəldir,  1905-ci ildə bütün Rusiya ərazisini bürümüş və qonşu İrana da təsir etmiş inqilabi hərəkatlarda fəal iştirak edir, həbs olunur, adı çar Rusiyası siyasi idarəsinin və jandarmeriyasının təhlükəli şəxslər siyahısına salınır. 
     İnqilabi-təbliğatı fəaliyyətinin müəyyən mərhələsində beynəlxalq sosial-demokratiya hərəkatında gedən prosesləri və nəzəri diskussiyaları diqqətlə izləyən Nərimanov müstəmləkəçilik siyasətinin müstəmləkə xalqlara gətirdiyi üstünlüklər (maarifçilik, mədəniyyət, yerli kadrların yetişməsi və s.) məsələsində öz xalqının, xüsusilə daha çox ünsiyyətdə olduğu  kasıb və zəhmətkeş təbəqələrin maraqları baxımından II Sosialist İnternasionalının irəli sürdüyü bu tezisləri qəbul etmir. Özünün məhz müstəmləkə xalqının nümayəndəsi kimi çarizm rejimi daxilində mövcud imkanlardan faydalanaraq milli xadim kimi yetişməsi faktına rəğmən Nərimanov beynəlxalq sosial-demokratiyanın müstəmləkə xalqların inkişafı üçün təklif etdiyi təkamül yoluna deyil, “baltanı çarizmin kökünə vuran” bolşevizm ideyalarına üstünlük verir, onun sinfilik nəzəriyyəsini tam mənası ilə qəbul edir, dərd və ehtiyaclarına istər həkim, istər ictimai xadim kimi bu qədər yaxından bələd olduğu hüquqsuz, zəhmətkeş, məzlum kütlələrin əsarətdən inqilabi yolla birdəfəlik azad olmasını öz həyat amalı seçir. Məhz bu amal Nərimanovu sosialist inqilabının sənaye baxımından yüksək inkişaf etmiş ölkələrdə eyni vaxtda qalib gələ biləcəyi kimi marksist təliminə zidd, ayrıca götürülmüş, özü də geri qalmış aqrar bir ölkədə (Rusiyada) qələbəsini mümkün sayan  Lenin  partiyasına gətirir. Lakin bu ideologiya və onun uğrunda siyasi mübarizəni heç də inanclı leninçi bolşevik-kommunist kimi deyil, bir Şərq -  müstəmləkə xalqının inqilabçı nümayəndəsi kimi qəbul edən Nərimanov onu mənsub olduğu xalqın siyasi şüur və düşüncəsinə, daha sonra həyatına yeritmək üçün yollar arayır, “Şərqə hansı inqilabi şüarlarla getməli” mövzularında siyasi publisistika nümunələri yaradır, mətbuatda, o cümlədən 1915-ci ildə nəşrə başlayan Rəsulzadənin “Açıq söz” qəzetində dövrün digər intellektualları ilə birlikdə Azərbaycan xalqının gələcək azadlığı və müxtəlif inkişaf perspektivlərini müzakirə edir.
   Və... 1917-ci ilin fevralında  nə Nərimanovun daşıyıcısı olduğu  bolşevizm, nə də Rəsulzadənin bölüşdüyü milli ideologiya platformalarının hər hansı təsiri olmadan, I dünya müharibəsinin  hərbi-siyasi gedişatı və rus liberal-demokratiyasının mövqe üstünlüyü şəraitində Rusiyada çar monarxiyası devrilir. Rusiyanın müstəmləkə xalqları, o cümlədən  Azərbaycan xalqının öz müqəddəratını həll etmək məsələsində  müxtəlif ideoloji konsepsiyalardan çıxış edən siyasi liderlər qarşısında eyni dərəcədə böyük imkanlar açılır.
  Belə bir şəraitdə - siyasi mübarizənin yeni mərhələyə qalxdığı bir dövrdə  N.Nərimanovun illərini həsr etdiyi, az qala özünün “Şərqdə kommunizm” ideya cərəyanını yaratdığı bir siyasi platformadan birdən-birə Rəsulzadənin “Azərbaycan muxtariyyəti” şüarı altında sırf milli  dövlətçilik (Nərimanov üçün sinfi baxımdan “xan- bəy dövləti”) platformasına keçməsi perspektivi mümkün idimi?
   Təbii ki, Yox!  Eləsə isə ölümündən 100 il sonra belə, Nərimanovu hər hansı səviyyədə tanıyıb-tanımadığından asılı olmayaraq ona bu “təklifi” verən və bu səbəbdən qınayan bu günki  diskussiya iştirakçıları hansı məntiqdən çıxış edirlər?
   Əqidə adamı olmaqla  Nərimanovun hətta 1918-ci ilin faciəvi mart qırğınlarından sonra da belə bir addım atacağı heç bir cəhətdən mümkün deyildi. Əksinə,  Rusiyada artıq hakimiyyətə gəlmiş bolşevik hökumətinin Bakıda, daha sonra bütün Azərbaycanda  Sovet hakimiyyəti qurmaq tədbirlərində hələ Nərimanova hər hansı bir rol ayrılmasa da artıq Qafqaz mətbuatında  güc toplayan Şaumyan-Rəsulzadə qarşıdurmasının dərinləşərək müsəlman əhaliyə qarşı  milli qırğına apardığını görən Nərimanov bu proseslərə müdaxilə etmək qərarını verir. Beləliklə, Mart qırğınları ərəfəsində  Nərimanov bütün imkanları daxilində   gözlənilən faciənin qarşısını almaq üçün özünün  partiya nüfuzundan sona qədər istifadə etməyə,  Şaumyanа və d. məsləkdaşlarına təsir göstərib onları hərbi qarşıdurmadan çəkindirməyə çalışmış,  son nəticədə  buna nail ola bilməmiş, özü erməni silahlılarının təcavüzü təhlükəsi ilə üzləşmiş, elə  həmin günlərdə mart hadisələrinə – “vətəndaş müharibəsinin  milli qırğına çevrilməsi” şəklində düzgün qiymət vermiş, bu yolla müsəlman Şərqində Sovet hakimiyyəti qurmağı yanlış bir addım saymışdır. “Sovet quruculuğu” şüarı altında ilk növbədə zəhmətkeş müsəlman kütlələrinə qarşı milli zəmində aparılan qırğınları bilavasitə Sovet Rusiyası faktoru ilə deyil, erməni bolşeviklərin məqsədyönlü əməlləri ilə izah edən Nərimanov bu qənaətində yanılmırdı. Mart hadisələrinə son qoyulmasında məhz gürcü əsilli bolşevik Caparidzenin və qırğınların əsil mahiyyətini anlamış rus hərbi birləşmələrinin (36-cı Türküstan alayı) və əsasən eserlərdən ibarət  (sosialist-inqilabçılar) Xəzər Donanması dənizçilərinin həlledici rolundan Nərimanov sözsüz ki, xəbərdar idi. Bununla belə, baş verən faciələr, özünün bu hadisələrdə gücsüzlüyü,  yeni yaranan Bakı Kommunasında müsəlman bolşeviklərin hər hansı fəal  iştirakdan uzaqlaşdırılması və s. səbəblərdən keçirdiyi dərin ruhi və əsəb sarsıntıları onun səhhətində ciddi fəsadlar yaradır. 1918-ci ilin iyun ayında ağır vəziyyətdə xərək üstündə müalicə üçün Həştərxana aparılan Nərimanov Azərbaycana bir də  iki ildən sonra, 1920-ci il mayın 16-da qayıdacaq.
     Onun Vətəndə olmadığı bu iki il isə Azərbaycan tarixində Cümhuriyyət – Müsavat – Rəsulzadə dövrü adlanacaq...
                          Ardı var...
ДРУГИЕ НОВОСТИ
ВСЕ НОВОСТИ
14:12Черкесы между прошлым и будущим13:59Русскоязычная коранистика досоветского периода16:02Мигрантов из Центральной Азии вновь стали массово «приглашать» на фронт, даже в мечетях08:55В Австрии в 2022 году совершено 1324 правонарушений на почве исламофобии08:47В Конье стартовала «Неделя турецкой кухни»18:53Монастырский комплекс Худавенг обладает особым значением.16:54Сохранение биоразнообразия, как фактор защиты окружающей среды16:46Саммит в Сиане, как сигнал роста влияния Китая в Центральной Азии16:42В Кыргызстане прошла неделя моды AK-Buura Fashion Week-202317:20Благодаря строительству коридора Север - Юг России избежит изоляции от Мирового океана17:06Что происходит в Гагаузии16:44Доклад Госдепа о свободе религий – инструмент вмешательства в дела Азербайджана09:59HEYDƏR ƏLİYEVƏ ARXALANAN GƏNC AZƏRBAYCANLI MÜTƏRCİM21:06ON SOME PECULIARITIES OF TALYSH DECORATIVE- APPLIED ART18:26Депортация крымских татар: не утихающая боль народа18:05Китай стремится усилить влияние в Центральной Азии21:34Azərbaycan dili haqqında 1400 il bundan qabaq Kəsra Ənuşirəvan Adilin qeydləri19:05Azərboyconi sərboz17:01Гагаузия может объявить о своей независимости16:28Etibar Əliyev_ ğurbətədə vətəni dardi kəşə şair.....20:06Cəmiyyətimizdə oğlan uşaqlarına verilən qüsurlu tərbiyə və məişət zorakılığı11:38«Media savadlılığı və qazilər: “Hansı daha təhlükəlidir: müharibə yoxsa informasiya?" adlı tədbir Bakıda davam edib09:18От Агалыка до Памира12:40Xıdır İlyas-Hıdrellez20:11Лексика нашего времени16:04Си Цзиньпин пригласил в Китай с госвизитом президента КР и еще трех стран ЦА15:37AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI MULTİKULTURALİZM SİYASƏTİNİN NÜMUNƏSİ KİMİ21:00Творчество Юнуса Эмре уже 7 веков озаряет путь человечества15:04AZƏRBAYCAN CƏMİYYƏTİNİN RƏSULZADƏ “TƏƏSSÜBÜ” və NƏRİMANOV “NİFRƏTİ” (2-ci yazı)14:48AZƏRBAYCAN CƏMİYYƏTİNİN RƏSULZADƏ "TƏƏSSÜBÜ" və NƏRİMANOV "NİFRƏTİ" ( 1-ci yazı )14:38Будущее зерновой следки17:54В Астане открылась выставка «Доспехи казахских батыров»11:43Новую конституцию Узбекистана поддержали более 90% участников референдума18:15Победителем этапа Гран-при «Формулы-1» в Баку стал Серхио Перес06:58Cənublu məşhur pedaqoq Zehtabinin də qanı molla rejiminin “vicdanındadır”...06:52В Фергане обсудили взаимодействие ж/д структур тюркских государств06:37Турецкая Республика Северного Кипра получила статус наблюдателя в ТюркПА18:24Барлас: Утверждения армян по 1915 году - самая большая ложь XX века16:39ЦСБ: в Израиле проживают 9,727 миллиона человек, 73,5% из них - евреи16:31В Иране убит известный аятолла Аббас-Али Сулеймани19:04Игра на четверых: для чего Израиль подружился с соседями Ирана18:40Семья из Турции ухаживает за собакой, разбудившей хозяев за минуты до землетрясения17:12Iran deputatının Azərbaycana məsləhət verməkliyi17:05İRANIN AZƏRBAYCANA QARŞI İDEOLOJİ FƏALİYYƏTİNİN MƏRHƏLƏLƏRİ17:40Доклад Сената Канады: исламофобия глубоко укоренилась в стране12:44Goranboyda “Hansı daha təhlükəlidir: müharibə, yoxsa informasiya?" adlı layihə çərçivəsində qazilərlə görüş keçirilib.13:59Россия делает ставку на многополярный мир и выход из изоляции12:36“Hansı daha təhlükəlidir: müharibə, yoxsa informasiya?" adlı layihə Yevlaxda davam edib.10:14Запущен процесс по ликвидации Молдовы09:26“Hansı daha təhlükəlidir: müharibə, yoxsa informasiya?"08:17TPAO: Черноморский газ начнет поступать в дома в Турции в мае08:21Католики всего мира празднуют Пасху08:07«Шма Исраэль»08:00CƏNUBİ AZƏRBAYCAN SEPAHIN HƏDƏFİNDƏ10:37İlaxır çərşənbədir, il tamam olur16:57Зачем Грузии закон об "иноагентах"? Аргументы сторонников и противников15:58KARMA və SEÇİM AZADLIĞI!09:35Azerbaijan envoy to Israel: You cannot use our airfields to attack Iran09:13Avestanın "Videvdat" bölümünün Azərbaycan dilinə tərcüməsinin təqdimatı olub18:20Мидраш Раба. Эстер Раба17:36Русское евразийство и его восточноевропейские аналоги 100 лет назад и сейчас (на примере Венгрии)17:24«Разрубленная книга» и Надир-шах17:08Новая стратегия России в ЕАЭС15:31Tehran’s 'new old fear': Southern Azerbaijan wants independence18:25Yel çərşənbəsi- Yelli çərşənbə18:20Как будут развиваться события в Приднестровье11:37Веха в истории Азербайджана: Мамед Эмин Расулзаде15:22Интернет породил опасные фобии у людей15:02“Doğru üskü” gəldi çatdı14:53В Молдавии утвердили румынский язык как государственный09:00Haputlar16:19О некоторых особенностях устного народного творчества талышского народа.15:16Время Красного Дракона. возрастающая роль Китая в мировой политике11:27Генсек ТЮРКСОЙ провел встречи в Узбекистане12:59Modificarea formei capului/craniului Tn Caucazul de Sud si Orientul Apropiat in perioada tarzie a epocii bronzului - perioada timpurie a epocii fierului. Date arheologice si antropologice19:261905-1906-جی ایللر کوتلوی قیرغین‌لار18:47THE KHOJALY MASSACRE: THE BLOODIEST AND MOST FEARSOME TRAGEDY OF HUMAN HISTORY19:46Узбекистан признан самой гостеприимной страной на постсоветском пространстве15:06РУССКИЙ ЯЗЫК В КИРГИЗИИ ОСТАЕТСЯ СОЦИАЛЬНО ПРЕСТИЖНЫМ13:21قتل عام خوجالی: وحشتناکترین و خونین ترین فاجعه بشریت13:13Futbol’un Tarihcesi ve Divânü Lügati’t-Türk12:56Hocalı soykırımı: insanlık tarihinin en kanlı ve en korkunç trajedisi12:37مذبحة خوجالي: أخطر مأساة في تاريخ البشرية12:25Ходжалинский геноцид: самая кровавая трагедия ХХ века12:17İRANIN SAXTA TARİXİ14:43Dil və Ana dili haqqında düşüncələr10:21Kак скоро Таджикистан и Кыргызстан завершат пограничный спор16:24Azərbaycanın Qüzeyində və Güneyində Çərşənbə axşamları09:25ОДКБ и интеграционная безопасность евразийского пространства17:45Разоблачена команда хакеров, вмешивавшихся в выборы18:01BİR QRUP TƏBRİZLİ TƏRİF EŞİTMƏK ÜÇÜN RƏHBƏRİN HÜZURUNA GEDİR12:16Критикуя Украину, Венгрия идет в тюркский мир19:05Некоторые знаменитые эпитеты имама Али (а)19:02Азербайджанский актер-христианин продублировал фильм об Имаме Али на русский язык (ВИДЕО)18:36Как живут потомки согдийцев в труднодоступном ущелье Таджикистана19:58Четвероногие герои: Собаки, которые помогают спасать людей из-под руин в Турции11:31Налёт БПЛА Bayraktar AKINCI ve Bayraktar TB2 в зоне бедствия превысил 1,2 тыс. часов10:24დამტვრეული მანქანით, მაგრამ სუფთა გულით – აზერბაიჯანელი ახალგაზრდა თურქეთის დასახმარებლად19:22Почему Казахская ССР русифицировалась сильнее, чем другие республики Союза?16:29Узбекистан наконец-то договорился с талибами13:22Zəlzələlər ilahi cəzadırmı?09:55Xızır Peyğəmbər xoş gəlir, dərdlilərə, dara düşənlərə qurtuluş gətirir.17:54В казахстанском Туркестане прошел "Первый межпарламентский форум стран ЦентрАзии"15:56Картина сдвига плиты Анатолии прояснится после анализа со спутников - Доглиони15:46“Oğru üsgü” başlayıb... Novruz yaxınlaşır21:09Израиль, Иран и Россия: деликатные "красные линии"20:46Армения и Иран совместно готовят военную провокацию против Азербайджана20:41Ermənistan və İran Azərbaycana qarşı hərbi təxribat hazırlayır20:19Невероятное геологическое событие: Турция сегодня сдвинулась на три метра18:23Свыше 100 тыс. граждан Турции готовы стать добровольцами AFAD09:14Kiçik Çillə ilə Böyük Çillənin mübahisəsi nə ilə bitib?09:53Abbas Mirzə Qacarın A.Qriboyedovun Tehranda qətli ilə bağlı imperatora yazdığı məktub15:49Мысли и синдром хронической усталости12:02Турецкая литература XIII-XVIII вв. Опыт исторической биографистики14:19Этномузыкадин проект14:13Министр: Страны выстраиваются в очередь для закупки турецких БПЛА13:51İRAN TERROR AKTINDAN SONRA AZƏRBAYCANA QARŞI İDEOLOJİ FƏALİYYƏTİNİ GENİŞLƏNDİRİR12:53Иранские СМИ: дроны-камикадзе, атаковавшие военный объект в Исфахане, в Иран доставили курды11:45МИНИСТР ОБОРОНЫ ИЗРАИЛЯ ПРОВЕЛ ТЕЛЕФОННЫЕ РАЗГОВОРЫ С ГЛАВАМИ МИНОБОРОНЫ И ГОСПОГРАНСЛУЖБЫ АЗЕРБАЙДЖАНА17:12Отчет миндиаспоры Израиля: российско-украинская война способствовала всплеску антисемитизма во всем мире19:02Бергман: атака в Исфахане была осуществлена «Мосадом»21:46Кто и зачем нанес удар по Ирану - и при чем здесь гиперзвуковое оружие10:35"Аль-Арабия": за атаками на военные объекты в Иране стоит Израиль19:49Allaha inanmaqla Onu həyatın mənası halına gətirmək arasındakı fərq19:05İran bizə nə edir?17:29Казахстан построит под Ташкентом транспортно-логистический терминал11:25Иран без хиджаба17:37Mübarək Rəcəb ayının əməlləri17:28В Швеции большинство преступлений на почве ненависти направлены против мусульман17:06Alban monastırlarının ən gözəl nümunəsi - Xudavəng16:46“Saya gəzdirmək” günü... Yəni qışın tən yarısıdır...17:20Почему РПЦ поддерживает войну за империю17:04Bayraktar TB2 – прорывные технологии 2023 года10:49İranda türk fəallar İran dərsliklərinə etiraz olaraq Türkcə kitabçalar paylaşıb21:14İRANDA TÜRK DİLİ21:06İranın 20 Yanvar hadisələrini görməzliyi13:42Azərbaycanın müxtəlif təbəqələri tərəfindən Tehrana göndərilmiş nümayəndələrə teleqraflar.13:34İSLAM İNQİLABI, SONRA NƏ10:26WP: чат-бот ChatGPT на основе ИИ дает продуманные и развернутые ответы на разные запросы20:09Протесты экоактивистов на Лачинской дороге: в 3 вопросах16:45Как война сказалась на влиянии России в Центральной Азии16:57Какова будет численность тюрков в 2050 году16:02Излюбленная конно-спортивная игра кыргызов: кок-бору16:44Спор о национальности Николая Коперника продолжается08:03Зангезурский коридор: роль и значимость16:25İrandakı indiki dünyəvi inqilabla 1978-79-cu illər antimonarxist inqilabın müqayisəsi16:40İRANIN REGİONUN GEOSİYASİ VƏZİYYƏTİNƏ RİYAKAR MÜNASİBƏTİ16:12Президент Ицхак Герцог посетил черкесское селение в Израиле10:29İRANLI “alim”in 21 AZƏR haqqında, daha doğrusu 23 Azərdə dediklərindən.17:39Тель-Авив признал связь с ноябрьским ударом по иранской колонне в Сирии16:39Акция азербайджанских активистов на Лачинской дороге продолжается09:49Западная пресса сообщает о двух десятках застрявших у Босфора танкеров09:34МВД Германии сообщило о росте числа сторонников «Граждан рейха»07:33İRANLILARIN ƏKSƏRİYYƏTİNİN NİFRƏT ETDİYİ REJİMİN KÖLƏ MÜDAFİƏÇİSİ07:24В Белом доме заявили о беспрецедентном военном сотрудничестве РФ и Ирана08:22“AĞILLI” ADAMLARIN AĞILSIZ İDDİALARI07:48Соглашение по морским зонам: вклад в суверенитет Турции и Ливии18:25İranda dünyəvi inqilab16:12Ташкент готовится к ярмарке «Туризм на Шелковом пути»15:20Ильхам Алиев: Баку отвечал и продолжит отвечать на любые антиазербайджанские шаги11:44В Турции началась сборка прототипа отечественного военного самолета12:40Türk Dövlətləri Təşkilatının tarixi-ənənəvi kökləri varmı... (2-ci yazı)12:07یادداشت ولایتی درباره مسائل اخیر بین ایران و جمهوری آذربایجان: من هم یک آذری هستم11:57В Баку состоялся праздник в честь святого архистратига Божия Михаила и всех небесных сил бесплотных - престольный день13:03Türk Dövlətləri Təşkilatının tarixi-ənənəvi kökləri varmı... (I yazı)12:21FİRUDİN İBRAHİMİ MÜASİR TƏDQİQATLAR KONTEKSTİNDƏ12:01Xamenei nə türkdür,nə də farsdır17:18США вернулись к покорению Луны16:52Iran hakimiyyəti bəhailəri casus elan edib16:37Возможен ли мир в Украине?13:01Почему Иран против Зенгезурского коридора16:54Если у деспота есть его гнёт, то у угнетаемого есть Бог16:40İranda türklərə qarşı ayrı-seçkilik17:52“İran xərab şod...”22:47KÖLƏ SƏDAQƏTİ18:25ارتباط با یک ایرانی مثل یک بازی شطرنج است18:18Мнение других – что это означает?18:10“Məhkum qadınlara dəstək tədbirləri” layihəsi çərçivəsində tədbir keçirilib.16:16Кипр тюркского раздора14:43Tehran hakimiyyəti Azərbaycanla münasibətlərini fars-türk deyil, türk-türk müstəvisində formalaşdırır14:28“Dəyərlərimizi Unutmayaq” adlı sənədli filmin təqdimatı keçirilib14:25“Günahsız qan” sənədli filminin ilkin təqdimatı baş tutub.19:428 noyabr 2022-ci il tarixində İrandakı etirazlarla bağlı məlumat18:35Президент Ирана предупредил об угрозе «гибридной войны» против страны18:23İRAN SAYTI CƏNUBİ AZƏRBAYCAN SİYASİ TƏŞKİLATLARI HAQQINDA16:29Şuşa Azərbaycan xalqının milli təfəkkürünü, mədəniyyətini, tarixini özündə təcəssüm edən məkanlardan biridir16:18Bu gün Katolik Kilsəsi Romada Lateran Bazilikasının (kilsəsinin) təqdis edilməsi gününü qeyd edir.15:04Елена Косолапова: Зачем уезжать из Баку, где тебя любят и ценят16:12Террористы РКК контролируют 80% наркотрафика в Европе14:48Nə monarxiya, nə teokratiya, ancaq demokratiya16:11Radif Mustafayev: ученый и воин карабахской войны15:54«Культурной столицей тюркского мира» станет туркменский город Анев15:45Как агенты влияния Запада руководят российскими университетами17:34Açıq və gizli niyyətli İran17:28İran ruhanisi ölkədə siyasətin dəyişməsi ilə bağlı referendum keçirilməsini tələb edib11:41Шушинская декларация является вершиной отношений между Азербайджаном и Турцией19:10Iranda dünyəvilik inqilabı11:28В Анкаре пройдет конференция "Победа в Карабахе: Обретшая свободу историческая Родина"11:14İranın xarici siyasətindəki "din"14:54Начались учения воинских частей Сил специального назначения на южных границах Азербайджана– ВИДЕО
САМОЕ ЧИТАЕМОЕ
  1. CƏNUBİ AZƏRBAYCAN SEPAHIN HƏDƏFİNDƏ
  2. Католики всего мира празднуют Пасху
  3. «Шма Исраэль»
  4. TPAO: Черноморский газ начнет поступать в дома в Турции в мае
  5. “Hansı daha təhlükəlidir: müharibə, yoxsa informasiya?"
  6. “Hansı daha təhlükəlidir: müharibə, yoxsa informasiya?" adlı layihə Yevlaxda davam edib.
  7. Goranboyda “Hansı daha təhlükəlidir: müharibə, yoxsa informasiya?" adlı layihə çərçivəsində qazilərlə görüş keçirilib.
  8. AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI MULTİKULTURALİZM SİYASƏTİNİN NÜMUNƏSİ KİMİ
  9. Доклад Сената Канады: исламофобия глубоко укоренилась в стране
  10. Семья из Турции ухаживает за собакой, разбудившей хозяев за минуты до землетрясения
  11. Запущен процесс по ликвидации Молдовы
  12. İRANIN AZƏRBAYCANA QARŞI İDEOLOJİ FƏALİYYƏTİNİN MƏRHƏLƏLƏRİ
  13. Iran deputatının Azərbaycana məsləhət verməkliyi
  14. Доклад Госдепа о свободе религий – инструмент вмешательства в дела Азербайджана
  15. Россия делает ставку на многополярный мир и выход из изоляции
  16. В Иране убит известный аятолла Аббас-Али Сулеймани
  17. ЦСБ: в Израиле проживают 9,727 миллиона человек, 73,5% из них - евреи
  18. Cənublu məşhur pedaqoq Zehtabinin də qanı molla rejiminin “vicdanındadır”...
  19. Победителем этапа Гран-при «Формулы-1» в Баку стал Серхио Перес
  20. В Астане открылась выставка «Доспехи казахских батыров»
  21. ON SOME PECULIARITIES OF TALYSH DECORATIVE- APPLIED ART
  22. Игра на четверых: для чего Израиль подружился с соседями Ирана
  23. Барлас: Утверждения армян по 1915 году - самая большая ложь XX века
  24. Лексика нашего времени
  25. Турецкая Республика Северного Кипра получила статус наблюдателя в ТюркПА
  26. Творчество Юнуса Эмре уже 7 веков озаряет путь человечества
  27. Cəmiyyətimizdə oğlan uşaqlarına verilən qüsurlu tərbiyə və məişət zorakılığı
  28. Новую конституцию Узбекистана поддержали более 90% участников референдума
  29. Azərbaycan dili haqqında 1400 il bundan qabaq Kəsra Ənuşirəvan Adilin qeydləri
  30. AZƏRBAYCAN CƏMİYYƏTİNİN RƏSULZADƏ “TƏƏSSÜBÜ” və NƏRİMANOV “NİFRƏTİ” (2-ci yazı)
  31. В Фергане обсудили взаимодействие ж/д структур тюркских государств
  32. «Media savadlılığı və qazilər: “Hansı daha təhlükəlidir: müharibə yoxsa informasiya?" adlı tədbir Bakıda davam edib
  33. AZƏRBAYCAN CƏMİYYƏTİNİN RƏSULZADƏ "TƏƏSSÜBÜ" və NƏRİMANOV "NİFRƏTİ" ( 1-ci yazı )
  34. Будущее зерновой следки
  35. Etibar Əliyev_ ğurbətədə vətəni dardi kəşə şair.....
  36. От Агалыка до Памира
  37. Си Цзиньпин пригласил в Китай с госвизитом президента КР и еще трех стран ЦА
  38. Xıdır İlyas-Hıdrellez
  39. Azərboyconi sərboz
  40. Депортация крымских татар: не утихающая боль народа
ОПРОС

Где будете встречать Новый год?


 
«    May 2023    »
B.e.Ç.a.ÇC.a.CŞB
1234567
891011121314
15161718192021
22232425262728
293031 
ГАЛЕРЕЯ